Somos herdeiras daquela muller que debeu tomar a xustiza pola man

Teño o costume de lembrar datas, de celebrar aniversarios, brindar polas persoas queridas que se foron, evocar ás descoñecidas que me fixeron crecer, gozar coas que labraron co verso e a palabra e agradecer, sobre todo agradecer ás que axudaron a arrombar a casa común, en mans alleas e alleeiras.

Hai xa máis de tres anos que naceu o proxecto de Sermos Galiza, nun momento en que observabamos como o espolio atacaba vidas e ideas, pobo e identidade. A leis laborais convertéronse en cadeas, a sanidade pública entrou en coidados paliativos, o ensino veuse na obriga de saír fóra das aulas e explicar varios adxectivos: público, laico. 

Non podo ver aínda o filme e desexos non me falta.  A novela é unha desas marabillas da escrita que vai medrando connosco. 

Sempre me alegrou chegar á casa de Lois Tobío en Madrid e atopar entre os retratos da familia o de Rosalía de Castro, tiña as súas razóns, as mesmas que teño eu, as mesmas que teñen vostedes, xa que a autora de Cantares gallegos convértenos en fillas e fillos da súa tinta. 

Tan connosco, querida amiga, como nos doe a túa ausencia, todas esas ausencias que te acompañan, con nomes e apelidos, con seres queridos que choran e reviven a dor con rabia de tanta vida segada. Quero berrar non só pola túa perda, berro e a este berro sei que se uniría o teu, para pedir xustiza até o remate, para esixir a verdade até a última das responsabilidades. Ti, querida amiga, sei que non queres que isto volva ocorrer, eu tampouco. O futuro viaxa tamén en tren, todos os días,  ten que ir seguro e arrolado, adormecido mentres discorre pola paisaxe da terra, unha locomotora de ferro, que só podía traer progreso. Así o queriamos, Angrois, ti e mais eu. 

Cen é hoxe, quinta feira, 12 de xuño do 2014, só un número, xa un número. Mais foi un desexo, unha arela da que falamos en aldeas, vilas e cidades, queriamos que o galego volvese aos medios de comunicación envolto en papel. 

O futuro de Galiza, a nosa identidade como pobo, a súa visibilidade, a súa existencia, tamén dependen da súa presenza no Parlamento Europeo. Eu asegúrolles que moito máis do que se pensa. Cando o pobo galego faga súas as palabras de sermos célula de universalidade, sen pasarmos por Madrid, sen termos que pagar esa peaxe para chegarmos directamente a Europa, cando asuma a súa fondura, escribiremos outras páxinas, viviremos en galego e mellor, sen complexos.

Dicíanlle Felicitas e podería ter herdado o nome da súa avoa que atendía por Felicidade, iso foi hai tanto tempo que xa case non queda vivo ningunha persoa para lembralo. A memoria é un lenzo moi fino que esvaece nas mans, unhas veces, outras, pode morrer afogada no abandono da poeira e, moitas, voa imprecisa a non se sabe onde.

Hai uns días, o 27 de abril, falecía en Frankfurt a escritora e xornalista Stefanie Zweig, o seu nome pode que no noso panorama cultural non nos diga moito.  De boas a primeiras, mesmo pode evocar o do autor das magníficas biografías de María Stuart ou Balzac, o autor que lle deu remate á súa vida en Petrópolis (Brasil), Stefan Zweig, por certo lembro agora a excepcional obra de teatro Unha hora na vida de Stefan Zweig coa que nos agasallou a Compañía Lagarta, Lagarta en 2011, mais non imos lembrar este escritor, nin o seu exilio, nin a súa autobiografía póstuma, con quen se adoita confundir á novelista coa mala escrita do seu nome, roubándolle esa vogal final, tamén marca de “xénero”, que dá o resultado de Stefanie.

Van pasando os días mais o meu desagrado vai en aumento. Non atopo palabras para falar da dor que me produce engadir dous novos nomes, Andina Pereira de Brito e María José S.C., a esa lista que se nos chanta no corpo e no cerebro de vítimas de violencia de xénero.

Xa hai unhas cantas noites que Vida non dorme. Noites de sete meses e de non durmir porque o amor tira o sono aínda que nos faga soñar espertas. Esta noite é outra e o seu non durmir é outro. Vida lembra a súa vida, a vida que lle contaron, pouco é o que se debe lembrar cando só se teñen 16 anos. 

Contra a mentira! Estaredes aí berrando contra a mentira!  Contra a impunidade! Galiza toda, desde Ortegal ao Miño.... Galiza toda, a de fóra das fronteiras, a que ten as raíces aéreas nacidas nesa terra, estará (estaremos) a berrar! O noso berro repinica en todos os cumios do mundo e é universal:

Nunca Máis!

Esta é unha afirmación que acompaña o título El vacio de la maternidad (Icaria, 1995) de Victoria Sau, falecida hai uns días, o 6 de novembro. Esa dor e tristura, esa emoción que acompaña, ás veces, a mala nova da morte, por moito que sexa algo natural, esperado ou incluso desexado, partillábase estes dous últimos días na rede pola morte da autora feminista. 

Sinálame o almanaque no silencio do cemiterio que estou lonxe da alegría da infancia, subliña a ausencia desa alegría, lonxe de  noites cegas nas que rompían a gurgullar luciñas eléctricas máis eternas que se penduraban nos nichos nunha guerra contra as coitadas candeas que non resistían moito tempo, nin coma boias en cuncas con aceite.

Hoxe hai noventa anos, o 12 de outubro de 1923,  que un grupo de mozos, estudantes da Universidade de Compostela, realizaron unha andaina desde Santiago de Compostela até a casa do Castro, parroquia de Ortoño, no concello de Ames da comarca da Maía, berce da familia paterna de Rosalía de Castro e onde pasara algún tempo de nena; con esta “peregrinación” simbólica e en homenaxe da escritora nacía o Seminario de Estudos Galegos.