Entrei pola rede na hemeroteca do Consello da Cultura Galega para ler o desaparecido semanario A Nosa Terra e foi ler na historia de Galiza. Xa sabes, esa palabra. Ler nesa publicación é, Villalta, volver camiñar pola liña do horizonte, descubrirmos o pobo que non cala diante da inxustiza, lonxe da imaxe do “boi de palla” de X. Manuel Pintos, o que sostén a trabe do país, aínda que a trabe, por veces, semelle unha corda e alguén perda a consciencia do perigo do funanbulismo, a desaparición. O horizonte é pousar pé en nós e no noso, sen pexas. Participaches nesa escrita e no número 907 (4-XI-1999) honras a Novoneyra, e asinas: “Galiza ou nada”. Dis ter nacido coa pregunta do poeta do Courel: Galicia será a miña xeración quen te salve? Cómpre lembrar a túa resposta: “O que eu son e como son, naceu á súa vez en min desa mesma incognita e nela se produciu e desenvolveu”. Sinalas a irmandade da xeración do Uxío, discípulos de Otero, aprendendo a ser mestres, “herdando trans/misións” e conscientes de “non ser ningunha gloria o paradóxico destino da liberdade e por iso libremente aceitado”. Artigo que te escribe, cando á pregunta do Novoneyra,“irei un día do Courel a Compostela por terras libradas?”, afirmas que unha necesidade de “país inteiro sen fisuras quere continuar en min a converter os aramios das teorías en demostración”, e cres que, esa necesidade e esa vontade, vén da terra e do “extraño destino que nos leva obrigados a sermos libres”. Velaí a trans/misión: “pervivirá nada máis o que faga de nós unha soa voz continuada, cada vez máis forte, máis fraterna e indestrutíbel como a vosa”. Velaí a trabe, fronte a corda da acróbata. E na vontade, ti, LV, nunca claudicaches, e na túa escrita buscándote, buscáchesnos e deches co que somos e non negamos: Materia de Alexandre Bóveda.
Desacóugame pensar en como se constrúe o relato de quen fomos. En todas as familias se elabora a historia de quen foi, e moitas veces coa ladaíña: “dos mortos (das mortas) non se fala mal”. Ladaíña que se pode agrandar: “xa non están para defenderse”. Desasosega pensar no proceso da transformación da persoa que viviu na personaxe do relato, máis aínda se quen relata ten unha idea moi diferente do “mal”, do que non se pode falar. A miúdo, na misión de transmitir, o obxectivo é negar quen fomos. Ti, luísa, deberías ter sorte, deixáchelo por escrito e asinado.
Na rede dou cun Anaco de Borobó, no nº 921 (10-II- 2000) que fala do secuestro de Manuel Antonio, recomendo a súa lectura. Preocúpame a cuestión do que ocorre coa nosa escrita cando falecemos, coas nosas obras publicadas e con eses anacos do interior inéditos, anotacións, cadernos, papeis, diarios que habitan na privacidade que só nos pertence mentres a habitamos. Desacougame a febleza da escrita, a palabra que pode ser corrompida, manipulada, mesmo inventada. A arma que se pode volver contra quen escribiu. Non pode depender todo de quen posúe a chave para abrir o cuarto de Manuel Antonio que levaba vinte e seis anos fechado, nin de quen leva todo o de dentro. Mereces ter sorte, tes obra inédita regalada a mans amigas, no Arquivo Francisco Pillado, legado ao irmán maior, libros publicados e palabras na memoria do pobo, ninguén poderá borrar das túas obras o teu nome nin a materia de Alexandre Bóveda, pola liberdade.
