Regreso ao I Congreso de Cultura Popular e Mariñeira da AELG en outubro do 2003, en Corcubión cando a felicidade ficou atrapada naquela fotografía en que todas as persoas sorrimos e ti, Luísa querida, estás case no centro, a primeira en marchar durmir Fóra como se di do tránsito que nos leva á desparición física, que nos converte en sombra. Vexo a Imbwa, o noso can de Ruanda, que morreu con quince anos; a Alexander, o alemán que falaba galego que, e isto non o sabes, escorregou para nese outro mundo, non cho dixera, xa que aínda me doe e, ás veces, que absurdo, é como se non che quixese contar todo, para protexerte dunha verdade que non me gustaría que vivises. Protexerte da dor que non coñeces, da de Quen ficou deste lado, do da vida; da de quen ama e ten que acompañarse da propia sombra asombrada de quen ama para deixala partir e pacificar o oco da ausencia. Doeu cando partiches e doía a dor de Daniel, que máis me doeu aínda cando marchou Alexander, cando aprendín que a ausencia é a peor das presenzas, cando me convertín en Quen ficou deste lado.
Na imaxe da que falo, detrás de ti, erguendo a cabeza para ser visto, está Alfonso Álvarez Caccamo, que marchou esta semana, o día catro, o día en que a súa amiga Xela Arias, faría 62 anos. É fermoso pensar que no ano 2003 aínda partillabamos palabra e pan e, sobre todo, risos. Moito rimos nese congreso co humor intelixente de Alfonso, moito tantas veces. Querémolo e doe a súa partida; doe non ter estado con el para unha despedida e dóeme a dor de Suca, a súa compañeira, Quen ficou deste lado, e desexamos esa calma que vén do amor para pacificar a dor da ausencia. Agora, esta fotografía calma e dulcifica, faime brindar pola túa vida, pola de Alexander e pola de Alfonso. Agradezo tervos coñecido.
Vinte anos sen ti, este 6 de marzo, e a emoción sentiuse no Teatro Rosalía de Castro na Coruña, a túa cidade, onde te celebramos para "Inaugurar o tempo da xustiza", desde Galiza Cultura. Cheguei un pouco tarde, viña do Centro Cultural Ágora, onde debía falar da túa obra e detívenme na coherencia dos teus últimos actos. Lembrei o teu alumnado hai vinte anos na túa despedida en Santo Amaro con cravos brancos na man e pensei por onde andarán hoxe aqueles adolescentes que te choraron.
Rematei o acto coa lectura do teu poema, "Debilidade", o último que recitaches en público, por Palestina, o mesmo que elixiu Marica Campo, para recitar na homenaxe no teatro, en que tamén nos conmoveu Eva Veiga, capaces de vestiren a túa pel co traxe dos poemas. Pilar García Negro, na súa inervención, "Luísa Villalta: Eu renazo galega", non puido achar palabras máis atinadas, falou por nós, para che agradecer todo o que nos legaches en herdanza, con emoción transmitida. Sentíase o amor, nesta primeira homenaxe nacional, que partiu dese Nós, da túa comunidade. Harmonía, solemnidade, que nos arrolou o corazón coa Música escénica para O paseo das esfinxes, que Paulino Pereiro, compuxo en que ti cantabas e Bach entrou de estrea na Transcrición da Suite nº 3 para cello Op. 296. Trío de corda, coa que P. Pereiro te agasallou e nos agasallou e que interpretou o Grupo Instrumental Siglo XX. Luísa, tan connosco desde a túa imaxe que nos sorría no escenario, desde ese Nós, Que ficou deste lado, e do que ti segues formando parte.
