cultura

As súas dúas novelas irromperon na literatura galega con forza de best seller. Eran narrativa policial de rostro amábel, irónica, que xogaba coa identidade galega do seu protagonista, o inspector Leo Caldas, e co seu escenario, Vigo. Traducidas a varias linguas, a segunda con versión cinematográfica, do seu autor, Domingo Villar, non volveu haber apenas noticias. Dez anos despois reaparece co seu terceiro libro.
 

É unha emblemática obra do chamado xénero do infotenimento: “Informaçom [rigorosa] + entretenimento [formativo]”. Nas súas páxinas habitan os máis prodixiosos seres vivos, da descomunal balea azul (30 metros de lonxitude) ao musaraño de dentes brancos pigmeo, 750 veces máis pequeno. Recordes dos Seres Vivos, por primeira vez en lingua galega, ofrece anécdotas, sorpresas e curiosidades sobre o mundo natural.
 

O diálogo entre poesía e banda deseñada era inédito na literatura galega. Non no exterior. “Este é o primeiro libro da tradición editorial galega que a fronta a descuberta do xénero internacionalmente coñecido como Comic Poetry”, explica Yolanda Castaño (Compostela, 1977), que asina os textos ilustrados por 40 autores en O puño e a letra (Xerais, 2018).
 

Marco Livorno é o título do libro de poemas co que Mario Regueira (Ferrol, 1979) vén de se facer co premio Illas Sisargas de poesía erótica, “un sorprendente percorrido por relacións eróticas diversas e plurais, nun ton épico, case elexíaco”, segundo Paco de Tano, presidente da asociación cultural Caldeirón.
 

2019 será para a Deputación de Pontevedra o Ano da Música. Así o anunciou o responsábel de Cultura e Lingua do ente provincial, Xosé Leal, para quen “a provincia ten unha gran potencia musical en todos os eidos, tanto no popular como no profesional ou no fomativo. Dedicaremos 2019 a poñela en valor”.
 

A música Mercedes Peón, a xornalista e creadora do Diario Cultural Ana Romaní ou a derradeira novela de Xabier Puente Docampo son tres das oito galardoadas polos Premios da Crítica de Galiza, que se fallaron este sábado 3 de novembro en Vigo.
 

O ano María Victoria Moreno rematará este 27 de novembro co simposio da Real Academia Galega sobre a obra e a vida da autora distiguida co Día das Letras. As académicas Fina Casalderrey e Marilar Aleixandre organizan dúas xornadas de debate sobre “unha figura central da literatura infantil e xuvenil”.
 

Tres poetas de entre os máis lidos da poesía galega actual conforman o groso da Festa da Palabra de Foz, que organiza a asociación cultural A Pomba do Arco e que decorrerá entre o 7 e o 9 de novembro.
 

Mercedes é a patroa do arrastreiro Macallás. As súas mareas, puntuadas de lecturas e mitoloxía mariña, conforman unha xeografía do mar das galegas, unha epopea obreira e unha loanza do mundo do traballo. E revindican a unidade da fachada atlántica. Eis A gran travesía de Chiruca Macallás (Xerais, 2018), o último libro de Xurxo Souto.
 

O Titiriberia, festival de Teo dedicado ao singular xénero do títere da cachiporra, achegará na súa terceira edición unha ducia de funcións. Serán entre o 4 e o 11 de novembro.
 

É unha das citas por excelencia do outono cultural compostelán. A mostra Cineuropa atinxe este ano a súa edición número 32 e proxectará 300 filmes. O primeiro, a cuarta feira 7 de novembro no Teatro Principal de Compostela: A noite dos 12 anos, do uruguaio Álvaro Brechner, centrada no encarceramento e torturas a Pepe Mújica durante a ditadura no país austral.

Unha historia de historias, ambientada na Vilagarcía de Arousa de comezos de século onde se cruzan mariñeiros alemáns e ingleses e unha moza que “intenta ceibarse das ataduras da Galiza daquel tempo” vén de se facer co premio San Clemente na súa 24ª edición. É O xardineiro dos ingleses (Galaxia, 2017), de Marcos Calveiro (Vigo, 1968).

María Alonso Seisdedos (1961) é a primeira gañadora do Premio Xela Arias concedido pola Asociación Galega de Profesionais da Tradución e a Interpretación. O traballo de Alonso Seis enfocouse maiormente cara ao literario e o audiovisual. Foi membro do equipo que levou adiante a versión galega de Ulises, de James Joyce.
 

O que foi o festival fundacional do rock bravúa, aló pola década dos 90 do pasado século, é agora un encontro para amantes de punk de combate, rock antisistema e pachanga crítica. O Castañazo Rock, en Chantada o 2 e o 3 de novembro, conta este ano con nomes senlleiros como Boikot, Talco ou Dakidarría.
 

Na mente de Fermin Muguruza (Irún, Euskal Herria, 1963) todo está relacionado con todo. É como se pensase por constelacións. Alxeria, o país dos vascos, Otis Redding, os servizos secretos cubanos en apoio dos Black Panthers, as cantigas de berce de Pancho Villa, o No-Do, Mikel Laboa. O planeta vasco, todos somos Malcolm X. O triángulo musical do Caribe.
 

A súa morte repentina o pasado febreiro deixou un oco na literatura galega. A obra de Isidro Novo, poeta, narrador que se interesou por xéneros populares como o western e a ciencia ficción, colaborador de Sermos Galiza e defensor da tradición oral, foi múltiple. Como múltiples as adhesións á homenaxe que, na súa lembraza, decorrerá en Lugo o sábado 3 de novembro.
 

Ler “é forzar unha arte de vivir que fuxa da obsesión pola avaliación cuantitativa”. Ler “é manter vivo un anaco de liberdade, do soño, do inesperado”. “Para vivir, para pensar, para conversas dun xeito feliz, cómpre ter un pouco a cabeza”, acaba por concluír a antropóloga francesa Michèle Petit en Ler o mundo, o seu ensaio “a prol da literatura e a arte”.
 

A bota franquista pisouno todo. Ningún ámbito da vida escapou ao despregamento fascista que seguíu á masacre da Guerra Civil. Oitenta anos despois, múltiples memorias fican por restituír. A exposición Territorios da intimidade, comisariada por Rosario Sarmiento, avanza xustamente nesa dirección e rescata “artistas galegas baixo o franquismo”.
 

Sete meses despois da súa morte, o Museo do Pobo Galego rende homenaxe ao que foi un dos seus fundadores e director do mesmo ao longo das dúas últimas décadas, Carlos García Martínez. Será este sábado, 27 de outubro, no auditorio da emblemática institución.
 

Dez anos despois da súa morte, unha placa lembrará ao escritor Anxo Rei Ballesteros na súa casa natal, na parroquia de Codeso en Boqueixón. Esta sexta feira, 26 de outubro, quedará descuberta.