Ánxel Casal

O Día Internacional do Libro celebra, cada 23 de abril, non só esta ferramenta de coñecemento e divulgación, senón tamén a industria editorial, o fomento da lectura, e o referido á propiedade intelectual que coñecemos como “dereitos de autoría”. Unha data inspirada en honrar autores como Miguel de Cervantes, Vladimir Nobokov, Teresa de la Parra ou William Shakespeare e, por tanto, tamén as literaturas dos sistemas nos que están inseridas. Galiza non tivo relevancia nesa celebración. Eis este caderno como un contributo para recuperar e lembrar Ánxel Casal, o gran “facedor” do libro galego. 

Nos tres documentos xudiciais aos que accedemos relacionados co patrimonio de Ánxel Casal Gosenxe, asistimos a unha perversa relación de feitos e imputacións que precisan dunha lectura crítica para non perdermos de vista o relato do fondo histórico que agochan. 

 O pronome 'nós' non é unha palabra calquera na nosa lingua. Primeiro foi o título dun álbum de debuxos de Castelao, despois o da senlleira revista que nomea a xeración máis importante da primeira metade do século XX. Dela tomou un dos seus membros, a quen hoxe honramos, o nome para a editora que máis fixo polas nosas letras antes da Guerra.

Contaba Pousa Antelo que de mozo ía ás feiras vender libros da Editorial Nós. O beneficio era escaso e poucos os compradores. Facíao porque llo pedía Casal, un home que confiou sempre na empresa, na heroica empresa, da palabra impresa na nosa lingua. Cando lle preguntaron que faría se Nós quebrase, respondeu que compraría un burro e iría polos camiños vender libros. Estes son os que quedaban cando o asasinaron.

“Os libros, as escolas da Irmandade, a espranza de botar un libro máis pra, como un pneuma de abril, facer desabrochare os salgueiros nas sebes e a lembranza nos peitos, eran as nosas cousas…”. 

Deixouno escrito Otero Pedrayo no seu O libro dos amigos (1953) cando xa mataran a Ánxel Casal dúas veces. Unha asasinándoo; a segunda, espoliando o seu patrimonio editorial, onde remataron a devastación das nosas cousas, aquelas ás que se entregou sen acougo o noso editor nacional. Esta é a crónica documentada deses dous crimes.

Algunhas suposicións sobre quen matou a Ánxel Casal; a relación entre Ánxel Casal, o libro e Nós; a relación completa do espolio bibliográfico da editorial Nós, así como o propio espolio do patrimonio de Ánxel Casal son algunhas das temáticas que centran o caderno.

A entidade educativa popular e o goberno municipal herculino organizan o próximo 23 de Abril un acto de homenaxe que incluirá a instalación dunha placa conmemorativa no lugar onde se localizaba a primeira sede do centro educativo Irmandiño.

Patricia Arias Chachero e Antón Mascato asinan unha edición conmemorativa do Día Internacional do Libro dedicada a Ánxel Casal, "o grande editor en lingua galega". 

Representantes dos Concellos de Teo, Arzúa e Compostela participaron en senllas ofrendas florais.

O acto ten por finalidade honrar a dignidade colectiva das persoas que loitaron a prol da liberdade e da democracia e que foron represalias tras o golpe franquista  do 36

Hai tres anos que o pleno do Concello compostelán aprobara unha moción do BNG para erguer unha estatua en lembranza de Casal e da veciñanza represaliada polo franquismo. Porén, o Goberno municipal mantivo o acordo na neveira até o de agora.  

O Concello de Santiago, a instancias do BNG, erixirá un monumento a Ánxel Casal, en memoria do alcalde nacionalista asasinado en 1936 e fundador da editorial Nós.

A Coruña tamén reneu tributo a Alexandre Bóveda esta quinta feira.

A exposición adicada a Ánxel Casal abre o pano no Vello Cárcere de Lugo, onde permanecerá até o vindeiro 15 de marzo.

A Biblioteca Pública de Santiago Ánxel Casal acollerá a exposición 'Ánxel Casal, 125 con Nós' desde o próximo día 12 de xaneiro e até o 11 de febreiro,

Xosé Lois Carrión González leva moitos anos traballando de diversas maneiras na recuperación da memoria democrática galega. Fundador e directivo da asociación Amigos da República de Ourense, coleccionista de autocolantes políticos ou custodio dos arquivos de seu avó, o primeiro concelleiro nacionalista de Ourense, Leuter González Salgado. Precisamente dese fondo procede o número 139-144 da revista Nós que se distribuirá como agasallo con Nós Diario o vindeiro 31 de decembro.

A efixie a Ánxel Casal, editor da revista ‘Nós’ e alcalde galeguista de Santiago de Compostela, asasinado polos fascistas en 1936, segue á espera de facerse realidade. Hai máis de dous anos que o pleno do Concello compostelán aprobou unha moción do BNG para erguer unha estatua en lembranza de Casal e da veciñanza represaliada polo franquismo. Porén, o Goberno do socialista Sánchez Bugallo mantén o acordo na neveira.  

A líder nacionalista insta a Xunta a fortalecer a sanidade pública nunha xornada en que tamén participou dun acto do BNG en homenaxe a Ánxel Casal, alcalde de Santiago asasinado en 1936.