tradución

O campo da tradución aboarase este 2019 con novela negra, distopías e clásicos da literatura para todas as idades. Inglés será a lingua máis anosada, pero irromperá un selo para pasar literatura finesa ao galego. As editoras especializadas tirarán do carro, mentres a aposta das xeralistas permanecerá discreta.
 

A potencia da súa parábola trascendeu o mundo das letras. Publicada por volta da Segunda Guerra Mundial, A peste converteuse nun compás moral, un aviso, “alegoría de corte existencialista” e novela da asfixia. Isabel Soto e Xavier Senín presentan agora a versión galega dunha das obras cimeira de Albert Camus.
 

A memoria dos camiños é insondábel. Como cicatrices do territorio, como arterias primitivas. O seu trazado contén historias, voces baixas, fauna desapercibida. “Non se precisa ser un místico para aceptar que certos vieiros vellos son lineais só no seu sentido máis simple”, escribe Robert Macfarlane en Corredoira, “igual ca árbores, teñen pólas; e igual ca ríos, teñen tributarios”.

María Alonso Seisdedos (1961) é a primeira gañadora do Premio Xela Arias concedido pola Asociación Galega de Profesionais da Tradución e a Interpretación. O traballo de Alonso Seis enfocouse maiormente cara ao literario e o audiovisual. Foi membro do equipo que levou adiante a versión galega de Ulises, de James Joyce.
 

É unha das novelas escocesas por excelencia. Narra os abismos, as contradicións, as mudanzas, ás que se enfronta unha comunidade rural no gran vendaval dos anos dez do século XX. Escribiuna en 1932 Lewis Grassic Gibbon, socialista e natural de Aberdeenshire. Celia Recarey Rendo acaba de traducir ao galego este clásico, Canción de solpor (Irmás Cartoné, 2018).
 

A tradución de narrativa é o núcleo do traballo da editorial Hugin e Mugin. Novelas e relatos de variada época -a partir do século XIX- compoñen as súas coleccións. Agora convocan a segunda edición do Premio Realia de Tradución Literaria para “recoñecer traducións inéditas á lingua galega de obras narrativas circunscritas á novela e á novela curta”.
 

O máis exitoso dos exitosos libros da escritora Ledicia Costas, Escarlatina, a cociñeira defunta (2014), fala coreano. A editorial Pink Whale acaba de publicar a historia de Escarlatina, a cociñeira do século XIX que, acompañada da araña Lady Horreur, elabora “gorentosas receitas” no inframundo. A tradución é de Jeongha Kim.
 

O mundo, a inicios do século XX, acelarábase. O capitalismo despregábase con enorme potencia. E os artistas procuraban novas vías para se relacionar esteticamente co real. E criticalo. Na pintura cubista, por caso, a realidade descompúñase en planos diversos, as perspectivas eran simultáneas, as superficies xacían en xustaposición. A proposta acabou por se filtrar na literatura. O francés Max Jacob, íntimo de Picasso, foi un dos escritores que máis adheriu a esa corrente.
 

Os clásicos teñen a estraña capacidade de falar a calquera tempo. Ao pasado, ao presente, ao futuro. Emerxen cando non son agardados e métense onde ninguén os chama. Esta cualidade intempestiva é unha que das adorna O Tartufo de Molière, polo menos segundo entende o seu tradutor ao galego, Henrique Harguindey. “A súa vixencia é plena nesta realidade tartufiana”, di.
 

Na prehistoria cultural do movemento afroamericano polos dereitos civís sucedeu o Rexurdimento de Harlem. Aquela explosión, localizada en Nova York, en que agromaron indicios de pequena burguesía negra e o jazz popularizouse, franqueou o paso a unha literatura propia, autónoma respecto do canon estadounidense. Pasar (1929), de Nella Larsen, é peza central desta historia. Agora publícase en galego, versión de Carlos Valdés, e publicada por Irmáns Cartoné.
 

"A fluidez e a solvencia na lingua meta" e "o esforzo de reflectir o estilo arcaizante da lingua orixinal" de Fosca (1869), de Iginio Ugo Tarchetti, valéronlle a Isabel Soto (Vigo, 1969) o premio Plácido Castro de Tradución. Crítica coa histórica ausencia de "planificación seria" no sector, alerta das condicións laborais das tradutoras e reclama un maior coidado do galego.
 

Arthur Kipps é o trasunto que o inglés Herbert George Wells (1866-1946) escolleu para dar conta dos ecos da súa vida nunha novela. Kipps. Historia dunha alma simple (1905) afástase dos seus traballos como pioneiro da ficción científica e ofrece unha obra de iniciación en que o sistema de clases británico non sae indemne. A editorial Irmás Cartoné vén de publicala en galego.
 

Lewis Carroll, o autor decimonónico que subxugou os surrealistas, goza dunha peculiar fortuna no mundo literario galego. Un conto enleado, traducido por Xosé Díaz Díaz e acabado de editar por Toxosoutos, é a última dunha relativamente abondosa serie de achegas en galego ao corpo literario do creador da célebre Alicia.

A novela é o xénero por excelencia na tradución literaria ao galego. Este inicio de curso cumpre con esa lei implícita. O italiano, o eúscaro ou o inglés son as linguas de orixe das novidades que editoras especializadas e xeralistas presentan para este outono.

A primeira tradución directa do sánscrito ao galego é obra do profesor da Universidade de Santiago José Virgilio García Trabazo. O Pañcatantra (Rinoceronte Editora, colección Vétera), escrito entre os séculos III e VI a.C., "é un dos textos máis importantes da literatura india", explica García Trabazo vía correo electrónico.

O célebre Pañcatantra, unha colección de fábulas escrita no século III a.C., é a primeira tradución directa do sánscrito ao galego. O profesor da Universidade de Santiago José Virgilio García Trabazo encargouse da versión que Rinoceronte Editora, dentro da súa colección Vétera, vén de publicar.
 

A escritora María Reimóndez vén de gañar o I Premio Xohana Torres grazas ao ensaio "Corpos exorbitantes. Rosalía de Castro, tradutora feminista en diálogo con Erín Moure". 

O poemario “Tempo de exilio”, de Joseba Sarrionandia, traducido ao galego por Isaac Xubín e publicado na colección Tambo do selo Faktoría K, gañou a primeira edición do Premio de Tradución Etxepare-Laboral Kutxa, convocado polo Instituto Vasco Etxepare.