Cilia Torna

Significou unha nova xeira da prensa rexionalista en Pontevedra. Continuador do semanario O Galiciano e impulsado polo seu núcleo promotor, estivo dirixido nunha primeira etapa polo funcionario público, escritor e xornalista Rufino Rivera e nunha segunda polo tamén funcionario e escritor Francisco Portela Pérez. Publicación monolingüe en galego, nos seus escasos dous anos de vida, os seus contidos responderon á orientación das publicacións da corrente social protonacionalista, destacando pola súa firme defensa da lingua e da creación cultural en galego, a súa denuncia do caciquismo, a impugnación das bondades da emigración e a súa critica ás condicións de vida das maiorías sociais do país.

Foi unha publicación moi popular entre as galegas e os galegos residentes na illa de Cuba. Fundada e editada na Habana baixo o impulso e dirección de Ramón Armada Teixeiro e Manuel Lugrís Freire, significouse por ser a primeira publicación en lingua galega da emigración, mantendo o seu compromiso co idioma ao longo de toda a súa existencia. Situada nas posicións doutras publicacións contemporáneas, como O Tío Marcos d'A Portela ou o Galiciano, acolleu nas súas páxinas colaboracións dos máis importantes escritores galegos do momento. A carón dunha clara vontade literaria destacou polo seu inequívoco compromiso patriótico, concretado na súa defensa da identidade galega mais tamén dos problemas que afectaron naquela altura o país.

Foi o organizador colectivo do grupo rexionalista de Pontevedra. Fundado nesta cidade en 1884 e dirixido nunha primeira etapa polo funcionario público, escritor e xornalista Rufino Rivera, sucedido na súa responsabilidade nun segundo período polo tamén funcionario e escritor Rogelio Lois, mantívose como un xornal monolingüe ao longo de toda súa existencia. Os seus contidos responderon á orientación das publicacións da corrente social protonacionalista da que fixo parte, destacando pola súa firme defensa da lingua e da creación cultural en galego, a súa denuncia do caciquismo, como exemplo máis definitivo da democracia desvalorizada do réxime político da I Restauración borbónica e a súa critica ás condicións de vida das maiorías sociais do país.

O emperador romano foi o responsábel directo da execución de Prisciliano en Treveris.

28 de xuño de 1936 relízase o plebiscito do Estatuto. Segundo o escrutinio oficial, dun censo de 1.343.135 votou 74,56%. Dos 1.000.963 votos emitidos, 993.351 foron a favor, un 99,24%,

Significa a capacidade de loita do pobo galego, a conciencia do espolio e da discriminación do país e o convencemento das súas fortalezas para valerse por si mesmo. Os sucesos vividos nos últimos días de xuño de 1931, que remataron coa proclamación da república galega en diversas cidades e vilas, supera a anécdota histórica para informarnos das potencialidades do país.

Foi o feito militar máis decisivo da revolución de 1846. O exército galego comandado por Miguel Solís saíu derrotado, após un duro enfrontamento, polas tropas españolas dirixidas polo xeneral José de la Concha na localidade de Cacheiras (Teo). Hoxe cúmprense  176 anos daquela xornada chave para a historia da Galiza. 

Foi un conflito de subsistencias no marco dunha crise xeral do sistema capitalista. Porén, na Galiza non se pode disociar das vagas sociais de fondo ligadas aos núcleos provincialistas, aínda activos após a derrota da revolución de abril de 1846. O capítulo galego da recesión mundial de 1847, aquela que analizou Karl Marx nun apartado dos 'Grundisse', testou máis unha vez o papel decisivo das mulleres na organización e dirección da protesta social.

22 de marzo de 1090 morría o rei García da Galiza no castelo de Luna, unha fortaleza situada nas terras da montaña leonesa de Babia, onde permaneceu encarcerado por orde do seu irmán. Seguindo as súas disposicións testamentarias, enterrárono cos pés amarrados aos mesmos grillóns de ferro que o acompañaron nos seus 18 anos de cativerio. A lápida da súa tumba, no panteón rexio da catedral de León, non deixaba dúbida: "Aquí xace o rei García de Portugal e Galiza, fillo do gran rei Fernando que foi capturado polo seu irmán con engano. Morreu preso o 22 de marzo de 1090".

Hai 915 anos, falamos do 1 de marzo de 1105, naceu en Caldas de Reis Afonso Raimundez, coroado rei da Galiza e emperador co nome de Afonso VII. Os seus máis de 40 anos como monarca correspóndense cun gran período de esplendor para o noso país.

Hai 116 anos, falamos de 24 de febreiro de 1903, a Guarda Civil deixaba mortos a tres veciños de Vigo que participaban nunha concentración diante da Casa do Concello. A lembranza do “martes de Entroido sanguento” ficou na memoria popular como outro exemplo da brutalidade das forzas da orde.

O golpe de Estado 23 de febreiro de 1981 aínda está por aclarar. A medida que coñecemos novos datos sobre o acontecido, aumentan as dúbidas a respecto da versión oficial e do carácter real do operativo. Aproveitando a efeméride daqueles feitos, recuperamos a opinión dalgunhas das persoas sinaladas nas listas negras elaboradas por unha parte dos golpistas.

Fai 73 anos, falabamos de 30 de xaneiro de 1947 era executado na parroquia viguesa de Cabral, Eusebio Lago Campos. Significado militante falanxista, membro dos grupos paramilitares que aterrorizaron a zona e alcalde pedáneo, a súa persoa deu nome durante décadas a unha rúa en Vigo. As súas vítimas seguen agardando descanso.

Exemplifica a participación conserveira no operativo represivo na Galiza. Xosé María Massó, foi un dos grandes empresarios da Galiza que se enfrascou naquela loita de clases por outros medios que foi o golpe de estado fascista de 1936. O seu nome ficará ligado para sempre á represión en Bueu.

Xavier Soto Valenzuela foi fusilado contra as tapias do cemiterio de Lugo. Xornalista, dramaturgo, animador de actividades culturais e deportivas e nacionalista rexo, cumpriu con el e coas súas convicións, modeladas a carón de Manuel Antonio, un 17 de decembro de 1936.

10 de decembro de 1854, un grupo de galegos confinados no porto da Habana fan chegar ao capitán xeral de Cuba, José de la Concha, as súas protestas polas condicións nas que se atopaban. O colectivo, formado por parte daqueles emigrantes dislocados á illa para substituír a man de obra escrava, levaría adiante importantes mobilizacións para denunciar a súa situación. Achegamos aquí un capitulo da súa loita.

7 de decembro de 1857 as operarias da Fábrica de Tabacos da Coruña deron comezo a unhas protestas en defensa do emprego e dunha mellora nas condicións laborais que remataría coa destrución da nova maquinaria da empresa e dunha boa parte da súa produción. Recuperamos a memoria dun dos fitos fundacionais do movemento obreiro na Galiza.

Estamos diante do máximo responsábel do operativo do terror franquista na comarca de Trasancos nos momentos máis duros da represión. Membro dunha significada saga de militares, a súa etapa á fronte da Delegación da Orde Pública coincidiu co momento nos que a execucións paralegais acadaron o seu máximo alcance. Recuperamos a traxectoria de Victoriano Suanzes.