Xosé Bermejo Martín, Xermán Parga Varela, Xosé Bouzón Sobral, Estanislao Fernández, Pedro Villoldo, Ricardo Rosales, Xosé Cajaraville, Baltasar Iglesias, Tomás Cue, Francisco Macías, Anxo González, Xoán Rivas, son os nomes dalgúns demócratas asasinados da comarca de Vigo nas xornadas que seguiron o 18 de xullo de 1936 polo oficial da Guarda Civil Francisco González Rodríguez.
Foi un dos militantes de referencia nos tempos iniciais do movemento nacionalista. Asinante do manifesto da asemblea de Lugo en 1918, directivo da Irmandade da Fala da Coruña, candidato a concelleiro na coalición republicano nacionalista en 1922, activista no tecido social da cidade, morreu asasinado polo franquismo en Fraga, Catalunya, a onde acudira a combater contra o fascismo.
Hai 70 anos, falamos do 2 de Outubro de 1948, onde lle din As Cruces, nos montes de Leborín, alá nas terras de Ourol, onde os montes do Xistral se achegan ás terras do Valadouro e da Mariña, librouse unha batalla que marcou o desenvolvemento da loita antifranquista no norte galego.
O 17 de setembro de 1912 un grupo de Gardas Civís abriron fogo en San Vicente de Toldaos no concello de Láncara contra as mulleres da parroquia que protestaban contra o nomeamento do novo cura, ficando varias delas feridas por armas de fogo e morrendo outra aos poucos días. O conflito producíase nunha zona de grande actividade e organización do movemento agrarista; porén, a represión e o crime non paralizaría as protestas veciñais.
É a crónica do capitulo galego do 1968 madrileño. A Torre de Babel, novela de Lois Diéguez publicada pola editorial Galaxia na súa colección Illa Nova,apareceu fai cincuenta anos e está esquecida pola crítica e descoñecida por unha boa parte do público lector galego. Ao fin, o seu 50 aniversario é unha ocasión tan boa como calquera outra, para achegarnos a un clásico das nosas letras ao que sempre é necesario volver.
É un dos poucos exemplos coñecidos da cartografía provenzal e responde a unha estrutura TO, un modelo que sitúa a teoloxía no centro. O mapa non deixa dúbidas de que naquela altura Gallicia e Hyspania servían para denominar realidades diferentes e non se refire a ningún reino en Europa como León ou Castela. Todo sobre este asunto no Sermos312.
1918 ficou para sempre na memoria popular das e dos lugueses como o ano da fame. Malia as terríbeis consecuencias da epidemia gripal que se desenvolveu na cidade e no resto do mundo entre os meses de outubro, novembro e decembro e que remataría coa vida de non menos de trescentas persoas, a grave crise alimentaria derivada da carestía da vida e da falla de produtos básicos será o que se perpetúe durante décadas no imaxinario dos residentes da cidade.
O cinco de xullo de 1870 arredor de douscentos veciños das parroquias da Estrada toman a vila protestando contra os apremos de embargo, os impostos persoais e de consumos e a política fiscal do concello, ao tempo que traen retido o recadador de tributos Xosé Naveira, encargado do cobro nos núcleos de Berres, San Tomé de Ancorados e San Pedro.
Primeiro a persoa. Aquí o mociño orfo ferrolán a alistarse á milicia para fuxir da miseria, o galego nómade a percorrer o estado de punta a punta como funcionario de prisións, o home maduro empregado na facenda pública e sempre o cidadán rebelde ao servizo da causa galega.
A endiañada xeoestratexia interna do espazo peninsular ao longo dos séculos VIII e IX obrigou os monarcas galegos a intensificar a súa acción diplomática diante de Carlomagno. O rei dos francos, a principal potencia rexional europea do momento, na cúspide do seu poder, após ser nomeado no ano 800 emperador do Sacro Imperio Romano, non só partillaba coa coroa galega intereses territoriais na área ibérica e o combate á doutrina adopcionista, senón que xogaba un papel de árbitro no contexto europeo.
O 22 de maio de 1938, perto de 1.000 persoas que se atopaban recluídos no forte de San Kristobal en Iruña, dan comezo ao que o xornal estadunidense The New York Times cualificou como a maior fuga carceraria de Europa. O intento de evasión rematou cunha das maiores matanzas do réxime franquista, nun centro de exterminio no que morreron 96 galegos -58 deles na fuga falida- cuxos nomes recuperamos con motivo do oitenta aniversario dos feitos.
O 21 de maio de 1978, máis de 400.000 labregas e labregos eran convocados a elixir os seus representantes nas eleccións a cámaras agrarias, cuns resultados que evidenciaron a importante introdución da alternativa nacionalista no medio rural e o acordo entre as forzas que apoiarán a constitución de 1978 por trasladar o pacto ao ámbito sindical.
O 18 de maio de 1948 son asasinados no lugar de Loureiro na parroquia de Luou en Teo os guerrilleiros antifranquistas Manuel Agrasar “Barbarroxa”, Florentino Menéndez “Tino”, Vicente López “Rufino” e Ricardo Fernández Carles. A súa morte, no marco dun enfrontamento armado de horas coa garda civil, representa un golpe decisivo para a loita guerrilleira nos comarcas do norte de Pontevedra e do sur d´A Coruña.
Hai corenta anos, concretamente o 23 de Marzo de 1978, após un longo litixio co goberno do estado, era legalizada a Asemblea Nacional Popular Galega.
Fai parte do malfado da nosa historia rebelde e por iso non existe. Perdeuse canda as súas irmáns de Quiroga, Monforte de Lemos, Palas de Rei, Ribas de Sil, A Estrada ou Vimianzo e con ela a memoria dunha Galiza viva e insubmisa.
Faleceu unha figura fundamental sen a cal sería imposíbel contarmos a historia do nacionalismo -sindical e político- en Lugo ao longo das últimas décadas. Eis a seguir un obituario na memoria de Xosé Anxo Cuba.
O 21 de febreiro de 1870 a Garda Civil abriu lume contra centos de veciños de Quiroga que tentaban impedir o cobro do imposto persoal, deixando mortos tres deles.
É unha figura decisiva na historia da Galiza do século XV. Segundo uns, era orixinario de Ferrol e morreu en Pontedeume nos momentos finais da irmandade. Para outros, entre eles nós, era rexedor da Coruña e morreu en Xuño de 1458 a mans de Fernán Pérez de Andrade “O Mozo”, após facer testamento un ano antes.