25 de abril

Aproximam-se o cinquentenário do 25 de Abril, num contexto cada vez mais diverso daquele em que em 1974 se fez a Revolução dos Cravos. Há cinquenta anos, uma decidida operação militar abriu caminho a uma revolução popular num contexto global adverso a revoluções e avanços populares. Que legado nos deixou a revolução no território e na floresta? Que programa para a revolução que vem? Como transformar celebração em ação?

A menos de um ano das celebrações dos 50 anos da Revolução de Abril em Portugal, que acabou com a ditadura e instalou o que se chamou de democracia, tiveram lugar as maiores manifestações por habitação da história do país, que pediam "Casa para viver". Comparável a estas apenas, talvez, as manifestações nos primeiros anos revolucionários, também estas massivas, que pediam "Casas sim, barracas não". 

Nestas datas do cincuentenario do 25 de abril, e dos 160 da fixación definitiva do trazado da raia, gustaríame explicarlles algunhas das múltiplas actividades de irmandade entre a Galiza e Portugal feitas nestes últimos anos. Mais é imposible mencionalas todas, nin sequera as propostas máis interesantes a nivel cultural ou lingüístico. 

Se consideramos a Batalha de São Mamede como o momento no que, con firmeza, Portugal comeza a loitar pola súa independencia, haberá que considerar que foron 260 os anos, dende a creación do Condado Portucalense, nos que ficou unida ao reino da Galiza. Vímara Peres crearía tal condado no 868 e Afonso Henriques alzaríao como reino enfrontándose, decote, ás tropas dos seus parentes os reis galegos.

Na madrugada do 25 de abril do 74, cando os militares do MFA, capitáns na súa maioría, escoitaron no radio o Grândola de José Afonso, sinal indicativo de que todo ía segundo o planificado, botáronse á rúa para dar cabo da ditadura salazarista. Nese intre eu atopábame en Barcelona  e as noticias que nos ían chegando causaron unha forte conmoción, por sorpresivas e esperanzadoras. 

Agora que a Revolución dos Caraveis cumpre 50 anos tamén é o momento de agradecer e honrar a quen se atreveu a espallar aos catro ventos a situación que se vivía e que para chegar alí houbo que dar pasos tan determinantes como esta aventura romántica que uniu a galegos e portugueses.

O 25 de abril de 1974 puxo fin á podremia dos 48 anos de ditadura en Portugal. A Revolução dos Cravos abriu un tempo de liberdade e de esperanza nun país novo que rompese coas estruturas reaccionarias do "Deus, Pátria, Autoridade". O cinema recolleu con fervor militante e reflexión crítica os soños e os desencantos daquel período. A Filmoteca de Galicia programa en abril e maio algúns dos títulos máis valiosos.

As culturas galega e portuguesa operaron conxuntamente en moitas ocasións nas batallas contra as súas respectivas ditaduras. A chegada das democracias facía presaxiar unha maior colaboración entre ambas beiras do Miño, mais a realidade non resultou de todo como se esperaba. A comunidade creadora é partidaria dunha cooperación que enfatice os vínculos lingüísticos e culturais, mais as institucións non parecen moi interesadas en manter unha política continuada que apoie ese achegamento. 

José Viale Moutinho é um jornalista e escritor português

A xornada decorrerá na Casa da Cultura de Melgaço.

Colaboración coa Cinemateca Portuguesa.

A vida e a obra do compositor portugués José Afonso, máis coñecido como o Zeca, non pode explicarse sen o triángulo que conforman África, onde vive de maneira intermitente desde moi novo e onde coñecerá os efectos do colonialismo, Portugal, cuxa xeografía percorreu impregnándose das súas sonoridades, e a Galiza, chegando a sentirse o Zeca un irmán do pobo galego. Explícao Paulo Esperança nun libro que presenta esta fin de semana na Galiza.

A Revolución dos Cravos acabou coa ditadura fascista e abriu a porta á democracia en Portugal e á descolonización dos territorios dependentes daquela do Estado luso. Na súa honra sucedéronse onte conmemoracións, cadrando co 49 aniversario do 25 de Abril de 1974, nunha xornada marcada pola presenza do presidente brasileiro Lula da Silva en Portugal e entre advertencias das forzas progresistas pola ameaza que segue a supor o fascismo no país.