Irmandades da Fala

Dedicamos o A Fondo desta semana, coordinado pola investigadora Cilia Torna, ás mulleres das Irmandades da Fala. Elvira Bao, Amparo López Jean, María Miramontes, Pilar Durán, Carmen e Micaela Chao... neste caderno escribimos sobre todas elas, que traballaron pola igualdade absoluta entre a muller e o home.

Dado que é esta cuarta feira 18M o día en que se fai o centenario das Irmandades da Fala, avanzamos, antes mesmo de saír do prelo, o editorial do Sermos196, dedicado á devandita efemeride.

Xusto cen anos despois, diante do edificio en que se desenvolveu a xuntanza fundacional das Irmandades da Fala, descendentes e asociacións rendéronlle homenaxe nun acto convocado pola área de Cultura da Deputación da Coruña.

Ela é unha das nenas que aparecen nos escasos documentos gráficos das mulleres das Irmandades da Fala, “miña nai levábanos sempre con ela a meu irmán e a min. Estabamos en todas as salsas”, salienta. É Elvira Varela, filla de Elvira Bao Maceiras e de Bernardino Varela. Recollemos extractos da conversa que mantivemos con ela e que reproduciremos no A Fondo dedicado ás Irmandades que sairá do prelo esta quinta feira, como suplemento do Sermos196.

O 18 de maio de 1916 creábase na Coruña a Irmandade dos Amigos da Fala, a primeira organización política con vocación de masas do nacionalismo galego. Sería o xermolo que, coa pasaxe dos anos, daría lugar ao nacimento, en 1931, do Partido Galeguista de Castelao e Bóveda.

A Academia Galega e o Concello da Coruña celebran na quinta feira o centenario da fundación da primeira Irmandade, a da Coruña, cun acto no que participan os catro coros que aínda sobreviven e que foran fundados por este colectivo.

As rúas da Coruña volveron na mañá do sábado ao 1916, con Amparo López Jean, María Miramontes, Antón Vilar Ponte e outros membros das Irmandades de Fala. Un roteiro teatralizado organizado polo BNG serviu para celebrar o centenario da creación das Irmandades e da eclosión do nacionalismo na Galiza.

Cal foi o voceiro das Irmandades da Fala? Onde e cando xurdiu a primeira Irmandade? Cales eran os seus principais obxectivos? Se coñeces a resposta non perdas a oportunidade de sumarte ao campeonato de trivial que divulga a través da rede o coñecemento arredor das Irmandades.

Desde mañá 31 de marzo até maio a AS-PG e a A.C. Cultural Alexandre Bóveda organizan varias conversas sobre os protagonistas das Irmandades da Fala. Sete conversas con testemuñas e especialistas para saber máis sobre este movemento. 

O Consello da Cultura vén de presentar o Álbum das Irmandades da Fala, unha completa web que pretende difundir biografías e materiais dos protagonistas deste movemento. Tamén a Academia acaba de publicar en versión dixital a primeira das publicacións históricas, que irá ampliando aos poucos. 

Nun acto conxunto de varias institucións para presentar as actividades do Ano das Irmandades, a vicepresidenta da Deputación da Coruña, Goretti Sanmartín, reclamou que “este consenso para celebrar o centenario das Irmandades da Fala se traducise no consenso para defender a normalización da nosa lingua”.

A exposición “Saúde e Terra, irmá(n)s!” percorrerá a partir do 18 de maio as sete cidades galegas para conmemorar o centenario da creación das Irmandades da Fala. O proxecto nace do acordo da Deputación da Coruña, o Museo do Pobo Galego e a Real Academia Galega.

A cidade da Coruña fai parte da celebración do centenario do Levantamento de Pascua irlandés de 1916 – o Éirí Amach na Cásca- cunha xeira de actos organizados pola Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica que culminará coa retransmisión da estrea mundial da serie documental 1916 The Irish Rebellion.

Ora galega está a organizar un autobús que percorrerá o país para dar a coñecer a organización nacionalista no seu centenario.