Entroido

A senlleira ollada do Entroido do fotógrafo Tono Arias, que condensa máis dunha década de traballo arredor da festa, semella hoxe case premonitoria nalgunhas das súas imaxes, que xogaban cos espazos domésticos. Mais tamén poden ser un bo bálsamo para a nostalxia destes días. Agrupadas en varias series, o seu labor en 'DesXeo' foi candidato ao mellor libro do ano no festival de Arlés, en Francia, país onde expuxo no Museo de Fotografía de Lille, pasando tamén por Barcelona, no marco do Fòrum Fotogràfic Can Basté. 

Aínda que a temática do Entroido non foi unha tópica espcialmente explotada pola literatura galega, ofrecemos un percorrido por algunhas das obras que se serviron da festa como escenario ou detonante, sen esquecer o carácter máis relevante que as súas formas xogaron na renovación do teatro galego.

Este número tamén fai unha parada nos entroidos galegos máis destacábeis e fala coa autora Ana Romaní, que publica un novo poemario. Para ler todos estes contidos só tes que preguntar polo semanario, que sae publicado mañá acompañando ao Nós Diario, no teu quiosque. Tamén o atoparás dispoñíbel para a súa lectura na nube a través da nosa tenda en liña.

Tamén atoparás as mellores propostas de viños e mesmo os segredos que agocha un novo espazo natural da Galiza. Poder facerte co suplemento de ocio co Nós Diario que estará mañá a venda nos quiosques, librarías e na nosa tenda en liña.

Queres coñecer as curiosidades e xeitos de gozar da verdura do inverno por excelencia? Non perdas a lección práctica que nos ofrece Anxo Fole no Caderno Gozar.

Chegou o tempo dos peliqueiros, choqueiros e cigarróns e, malia que este ano non se poderán encher as rúas de colorido, fariña e troula, non hai escusa para non celebrarmos unha das festas máis importantes da nosa cultura.

Filloas, orellas, flores, lacón con grelos... estamos no medio do Entroido, aínda que este ano a celebración se reduza ao espazo virtual por mor da Covid-19. As variantes nas vestimentas e máscaras tamén atinxen o léxico. Antroido, Entrudo... por que forma te decantas ti?

A partir do dous de febreiro, día das Candeas, coas vagas do recendo das mimosas e o retorno das bandadas de paxaros, a Galiza das tribos, dos castros, das parroquias e das leiras, esperta coa forza do instinto. E faino sumando saberes da súa ancestral cultura para penetrar no seu espírito, como matinaba Risco. Ábrense entón ás festas do Entroido, á entrada na primavera pola porta festiva das Carnestolendas, en ritos de pasaxe, de iniciación, da carne.

Nós Diario conversa coa Asociación Cultural Segredos de Pantón arredor da recuperación do seu Entroido tradicional, o que nomearon Entroido do Cabe e que neste 2021 vive a súa primeira mostra de traxes, personaxes e testemuños.

Mañá remata o Festival du Court Métrage de Clermont-Ferrand (Francia), no que se proxectou a curtametraxe de Eloy Domínguez Serén (Meaño, 1985) 'Os Corpos', após a súa estrea no IDFA (Amsterdam) ou o seu paso polo Tempo Documentary (Suecia) e polo FICXixón. Unha achega táctil e absorvente ao Entroido, especial agasallo nos tempos das distancias. 

A maioría dos concellos que acubillan os entroidos máis concorridos xa anunciaron a suspensión dos festexos e das citas tradicionais. Porén, hai propostas alternativas que buscan manter o espírito das máscaras e respectar as restricións fronte ao coronavirus. 

Pola pandemia da Covid

A importancia do Entroido como tradición enténdese hoxe en relación a moitos factores da sociedade contemporánea, como o turismo ou a superación dos machismos. Se o recoñecemento do interese cultural da festa é positivo, tamén pode ter consecuencias negativas cando as visitantes non comprenden o que están a observar. Cos riscos sobre a mesa, cómpre atopar esa xusta medida que permite gozar do Entroido, para moitas persoas o evento do ano, e compartilo coas olladas das máis curiosas. 

Meco, Momo, Labardeiro, Lardeiro, Chocalleiro, Felo... Múltiples son os nomes que recibe o Entroido na Galiza, dependendo da zona. O ídolo, con todo, cumpre unha función análoga resultado de diferentes tradicións pasadas que se confunden e dialogan, aprendendo a negociarse aínda no presente, nun ritual purificador que deixa atrás o letargo do inverno para entrar de cheo no acordar primaveral. 

Belén Guzmán Perdigao (Vila de Cruces, 1986) leva desde 2013 á fronte da Asociación Cultural Vello dos Cornos, unha entidade que traballa "todo o ano" pola recuperación e conservación do Entroido de Merza, prohibido durante a guerra civil española, a piques de desaparecer nos anos 90 e do que as primeiras referencias se remontan a principios do século pasado. Belén porta con orgullo, ademais, a bandeira da loita pola igualdade nunha festa tradicionalmente masculinizada e na que cada vez máis mulleres ocupan as posicións estrela.  

Cigarróns de Verín, Peliqueiros de Laza, Felos de Maceda ou Zarramanculleiros de Cualedro son signos de identidade para as habitantes dos diferentes lugares, mais tamén resultan moi similares á vista. Recollemos as súas principais diferenzas que, alén do estético, teñen moito que ver coas dinámicas que cada unha delas desenvolve. 

As mulleres foron, durante décadas, as encargadas de preservar as tradicións e os costumes do Entroido. Nos últimos anos desenvolveron un papel protagonista nas celebracións e, en moitos casos, impulsan a recuperación e o mantemento da festa nas aldeas e nas vilas da Galiza.