A chave tena Andorra

Hai poucos meses España anunciaba que solicitaría da UE o estatuto de linguas oficiais plenas para galego, vasco e catalán. Esta noticia foi moi ben recibida –agás polas dereitas españolas–, mesmo polos sectores reintegracionistas que ven no portugués a única maneira de andar en galego polo mundo (sería inexplicable que estivesen en contra). Para que iso fose posible deberían de estar de acordo todos os Estados da Unión, desde os linguófobos Grecia ou Francia ata os linguófilos Bélxica ou Croacia, porque implicaría modificar a normativa de entrada que establece que só pode ser oficial da Unión a lingua ou linguas que cada Estado propoña. Deste xeito, Luxemburgo oficializou o luxemburgués e Irlanda o gaélico irlandés. Primeiro, o catalán España semellaba que quería propor as tres: galego, vasco e catalán, pero despois dunhas primeiras sondaxes, adoptou a estratexia de tentar conseguir primeiro a aprobación do catalán, por ter unha forza de 10 millóns de falantes en España, Francia e Italia, e máis adiante xa irían vasco e galego, algo que aos defensores destes idiomas nos pareceu unha decepción. Agora dise que, por un lado os países bálticos, e polo outro Bulgaria e Chipre, non queren que o catalán sexa oficial porque lles complicaría a vida internamente. Os países bálticos teñen no seu seo importantes minorías rusófonas descendentes da poboación implantada alí na época soviética como maneira de controlar e rusificar esas repúblicas. Na época soviética apenas un 1% dos rusos enxertados nestas repúblicas deu en aprender a lingua nacional, e así os lituanos, estonianos e letóns eran obrigados a aprender o ruso. Unha estratexia de asimilación colonial de manual. Se España quixera que galego, vasco e catalán fosen oficiais na UE teríao doado: declaralas xunto co castelán linguas oficiais en todo o Estado Coa independencia das repúblicas bálticas ficaron nelas milleiros de rusófonos que non dan obtido a nacionalidade mentres non demostren coñecemento de lituano, letón ou estoniano, linguas que sempre consideraron inferiores. E algo semellante acontece en Chipre e Bulgaria, onde hai minorías turcas moi numerosas. Seica din eses cinco países que o catalán xa é oficial dun Estado soberano: Andorra e, secasí, se un día Andorra entrase na UE o catalán sería directamente lingua oficial da Unión; pero agora o catalán non se pode facer oficial porque as minorías rusas e turcas dos devanditos países pedirían que cadanseus idiomas tamén fosen oficiais. Estes cinco Estados non lle poñerían ningún inconveniente á entrada do vasco e do galego como linguas oficiais, porque non hai ningún Estado independente que teña galego ou vasco como lingua oficial. Sen pexas para galego e vasco O Ministerio de Asuntos Exteriores de España tería coñecemento desa postura de Lituania, Estonia, Letonia, Bulgaria e Chipre? Xaora. E se o tiña, por que non permitiu que polo menos vasco e galego –idiomas aos que ninguén lles pon ningún atranco– puidesen ser oficiais? Se cadra é que logo non tería maneira de xustificalo e explicalo en Cataluña? Ou é que se empeñou precisamente no catalán (e só no catalán) sabedor de que había uns Estados que nunca o admitirían e así aparentaba facer algo e que a responsabilidade final fose doutros? Na prensa catalá destes días acusan á diplomacia española de non se empregar a fondo na negociación da oficialidade do catalán, de niquiricar (aparentar que se fai algo pero sen facer nada) co catalán. Sabían a priori que non se ía poder conseguir? Eis a cerna do asunto. Todas tres oficiais Non sei… Son moitas as interrogantes que neste eido España debería despexar. O que semella evidente en todo isto é que o catalán dificilmente será lingua oficial desta UE mentres Andorra non sexa membro da Unión, e que galego e vasco si que o poderían ser (insisto: a ollos de Europa non hai ningún país independente que teña por lingua oficial nin o vasco nin o galego) porque ningún membro da UE alegou pexa ningunha. Por iso é moi sospeitoso que España se empeñase só no catalán se soubese que era unha vía morta, porque a ver despois como xustificaba que galego e vasco fosen oficiais e catalán non. Agora ben, independentemente do sarillo europeo e de se estas informacións que circulan son certas, se de verdade España quixera que galego, vasco e catalán fosen oficiais na UE teríao doado: que as declare todas tres, xunto co castelán, linguas oficiais en todo o Estado español (aínda que cunha aplicación territorial de cada unha delas). Daquela si. Pero mentres tanto, Andorra ten a chave. E así funciona a historia.