Rusia media nun alto o fogo e a República de Artsakh asume a súa desaparición

Menos de tres semanas despois das celebracións polo 32º aniversario da independencia da autoproclamada República de Artsakh (antes coñecida como de Nagorno-Karabakh), a existencia do Estado afronta as súas últimas xornadas, tras aceptar a cuarta feira a súa rendición por medio dun alto o fogo que puxo fin á invasión lanzada por Acerbaixán 24 horas antes. O presidente de Artsakh, Samvel Shahramanyan, anunciou que se viu obrigado a tomar as medidas adecuadas para garantir a seguridade física da poboación, de maioría armenia mais encadrada no territorio azarí recoñecido internacionalmente. Nese sentido, transmitiu que “grazas á mediación do mando do continxente ruso de mantemento da paz despregado en Artsakh chegouse a un acordo sobre o cesamento total das hostilidades” que entrou en vigor pola mañá. O pacto fixa a “retirada das unidades restantes e o persoal militar das Forzas Armadas da República de Armenia” -unha presenza que Iereván nega- e a “disolución e o desarme completo das formacións armadas do Exército de Defensa de Artsakh”. As negociacións entre as autoridades de Stepanakert, a capital de Artsakh, e Bakú, “referentes á reintegración, ás garantías de dereitos e á seguridade dos armenios de Artsakh” comezarán hoxe en Yeblax, Acerbaixán. Bakú corroborou que a “reintegración” do territorio será abordada nas conversas, o que implicará o desmantelamento da República de Artsakh. Shahramanyan fixo fincapé en que a decisión respondeu á falta de reacción da comunidade internacional ante o ataque azarí, que incluíu bombardeos aéreos, ataques de artillaría e operacións terrestres. O Valedor do Pobo de Artsakh, Geghan Stepanyan, informou da morte de 200 persoas por mor da agresión, incluídos 10 civís, entre eles cinco crianzas, con máis de 400 persoas feridas. Bakú comunicou pola súa banda a morte dun civil. Asemade, Stepanyan ratificou que arredor de 10.000 persoas tiveron que ser evacuadas perante o ataque, que provocou múltiples danos en edificios civís. Ao tempo, as forzas de paz rusas comunicaron que 3.154 civís, deles 1.428 crianzas, foron evacuados ao seu campo base. A invasión azarí desatouse logo de bloquear durante nove meses o acceso de alimentos e outras subministracións a Artsakh, provocando un desabastecemento xeneralizado, ao que se sumaron os cortes de electricidade ocasionados pola invasión. As tropas de paz rusas serán as encargadas de controlar a implementación do acordo de alto o fogo, tres anos despois da segunda guerra polo territorio coa participación de Armenia, que malia apoiar Artsakh non chegou a recoñecer a súa independencia. Nese conflito, Bakú recuperou os territorios na contorna de Artsakh cos que Iereván e Stepanakert se fixeran en 1994. As rexións que Bakú conquistou en 2020 foron chaves para a invasión acerbaixana, ao ofrecerlle unha posición favorábel coa que logrou rachar en catro puntos as defensas de Artsakh e avanzar ducias de quilómetros nun día, sobre todo no nordés do territorio. Os militares azarís aseveraron que capturaron máis de 90 posicións do Exército de Defensa de Artsakh. Temor á limpeza étnica Iereván e Stepanakert acusaron Bakú en múltiples ocasións de querer perpetrar asasinatos en masa en Artsakh. Hikmet Hajiyev, asesor do presidente azarí, Ilham Aliyev, insistiu en que pretenden integrar de forma pacífica a poboación de Artsakh en Acerbaixán. “Están a dicir que temos que irnos ou aceptar que isto é parte de Acerbaixán, unha típica operación de limpeza étnica”, asegurou Ruben Vandanyan, un ex funcionario de Artsakh. Nesa liña, o viceministro armenio de Exteriores, Paruyr Hovhannissyan, indicou a Reuters que “nun mundo ideal” os armenios de Artsakh poderían vivir baixo o dominio de Acerbaixán, mais subliñou que a experiencia histórica faino difícil de imaxinar. Só nas últimas décadas, sucedéronse os asasinatos masivos contra persoas armenias en Acerbaixán, a expulsión da poboación azarí de Artsakh, arredor dunha cuarta parte da poboación, e a fuxida dos habitantes das zonas recuperadas por Bakú en 2020. O certo é que milleiros de persoas de Artsakh encheron o aeroporto de Stepanakert ao facerse público o alto o fogo, entre chamamentos das autoridades locais a “non sucumbir ao pánico” e entre dúbidas de que Bakú estea disposto a aceptar algunha clase de autonomía para o territorio, algo que rexeitou con anterioridade. Milleiros de persoas manifestáronse a cuarta feira en Iereván en apoio a Artsakh convocadas pola oposición ao primeiro ministro Nikol Pashinian, logo de que a noite anterior 34 persoas (18 civís e 16 policías) ficaran feridas polo intento das protestas de asaltar a sede do Executivo, entre críticas ao mandatario por non enviar o Exército en defensa de Artsakh. A inacción de Armenia foi clave para a rendición de facto da República de Artsakh, consolidando a mensaxe lanzada por Pashinian no último ano na busca dun acordo de paz con Bakú, chegando a recoñecer a soberanía azarí sobre o territorio. O líder armenio fixo énfase en que non participaron de “ningunha maneira” no pacto para o alto o fogo e volveu responsabilizar as tropas rusas da situación, o que foi contestado por Moscova lembrando que tras aceptar Pashinian a soberanía de Acerbaixán o papel das forzas de paz mudou, converténdoo “nun asunto interno” azarí. As relacións bilaterais armenio-rusas deterioráronse desde a chegada de Pashinian ao poder, con pasos cara a un incremento dos vínculos coa Unión Europea (UE) e os Estados Unidos, que remataron hoxe os exercicios conxuntos co Exército armenio no país caucásico. A presidenta da delegación do Parlamento da UE para as relacións co sur do Cáucaso, Marina Kaljurand, sinalou ao xornal The Guardian que entendía a falta de interese de Bruxelas en impor sancións a Bakú após un acordo para duplicar as entregas de gas natural á UE, mais destacou que “creo que temos que reconsiderar as nosas relacións”. O conflito tamén amosou como o apoio e as armas turcas e israelís permitiron desenvolver as capacidades militares de Acerbaixán nos últimos anos a pesar dunha pobre preparación segundo a revista Foreign Policy, ao que hai que engadir o apoio diplomático de Ancara e Tel Aviv. Artsakh, a "rexión que nos une" Artur Tamazian, profesor de Economía na Universidade de Santiago de Compostela nado en Armenia, explica a Nós Diario que Artsakh "é a rexión que nos une en todo", e remarca que "historicamente" pertenceu ao pobo armenio. Á vez, destaca que a poboación do territorio votou a favor da súa independencia de Acerbaixán, e atribúe a falta de resposta de Armenia ao ataque ao "desequilibrio de forzas" que existe na actualidade entre Iereván e Bakú.