castro

Arqueólogo director do castro de Elviña, Fidel Méndez Fernández expón nunha nova entrega do coleccionábel de Nós Diario os segredos que agocha este xacemento que se atopa na cidade da Coruña. Nesta entrevista, explica como debería ser a musealización dos castros, aborda a relación entre os asentamentos castrexos e refírese á falta de financiamento por parte da Administración pública.

O castro de Elviña, na parroquia de San Vicente de Elviña (A Coruña), é coñecido popularmente pola presenza de arquitecturas monumentais, a salientábel existencia de elementos de ourivaría ou de pezas escultóricas nunha zona onde non é usual. O xacemento constitúe un asentamento fortificado de máis de catro hectáreas que domina visualmente o gran porto dos Galaicos lucenses, o golfo ártabro o corazón do territorio dos ártabros ou arrotrebas de Pomponio Mela e que amosa un claro vínculo co comercio marítimo. Unha das súas características máis positivas desde o punto de vista patrimonial é o seu carácter de solo público que o converte potencialmente nun recurso cultural de primeira orde.

Cun acceso doado desde a estrada N-642, o castro sitúase na parroquia de Santiago de Fazouro (Foz, A Mariña). Ben de Interese Cultural desde o ano 2017, ocupa un promontorio costeiro flanqueado na zona oeste pola praia de Arealonga e no leste polo Cantil das Ínsuas. Emprazado na rasa costeira da Mariña, caracterizada por un perfil costeiro de abundantes promontorios de altitude media comprendida entre os 10 e 15 metros, o castro forma parte dunha sucesión (Ribadeo-Foz) de polo menos 13 xacementos costeiros de tipoloxía similar que converten esta área nunha das de maior densidade de asentamentos costeiros do norte galego ao contabilizarse ao redor dun xacemento cada 2,08 km lineais de costa. 

O arqueólogo Luis Cordeiro analiza o castro de Fazouro, en Foz, na Mariña, á beira do mar. Unha nova entrega do coleccionábel ‘Confín dos verdes castros e valeroso clan!’.

O castro, coñecido desde etapas moi temperáns da investigación en Galicia, é a testemuña elocuente dun pasado que funde as raíces na prehistoria. Localízase na parroquia de Santa María Castromao, termo municipal e comarca de Celanova. As súas coordenadas UTM, referenciadas ao datum ETRS89 son 584510X e 4668210Y. O monte no que foi construído, cunha cota máxima de 732 metros de altitude, érguese maxestosamente sobre a contorna que o rodea. Domina unha extensa paisaxe sobre a que exerce un amplo control visual, que intercambia con outros castros, incluso máis alá da propia comarca. Tivo unha longa existencia duns 900 anos, entre os séculos VII-VI a. C. e II d. C.

O arqueólogo municipal do Concello de Ourense, José María Eguileta, achéganos a Castromao, nas Terras de Celanova. Unha nova entrega do coleccionábel ‘Confín dos verdes castros e valeroso clan!’.

O castro de San Cibrao de Las está situado a un 15 km da cidade de Ourense, nos concellos de San Amaro e Punxín, comarca do Carballiño. É sede do Parque Arqueolóxico da Cultura Castrexa da Galiza e é o exemplo mellor conservado das formas de vida castrexas e a súa transformación en época romana e, por este motivo, é un xacemento excepcional. Polas súas dimensións, trátase dun dos castros máis grandes do noroeste e un dos mellor conservados. Xeograficamente, localízase sobre unha ampla cima que domina unha zona granítica na confluencia do río Barbantiño co Miño, e destaca a súa posición elevada no territorio que lle outorga unha gran visibilidade sobre a contorna.

O Castro da Cidá/Cidade é un recinto fortificado recentemente incorporado ao corpus de castros galegos, converténdose nun dos enclaves de referencia da arqueoloxía do Barbanza. Ademais da pegada cultural, incorpora valores paisaxísticos de primeira magnitude, pois en realidade tamén é un fantástico miradoiro natural que cativa pola magnitude e beleza da paisaxe. Localizado na parroquia de San Paio de Carreira, en Santa Uxía de Ribeira (O Barbanza), érguese nun grande outeiro a 209 metros de altura que realza a súa presenza na paisaxe. A pesar de estar a menos de 2 km da costa, dominando visualmente as entradas das rías de Arousa e Muros-Noia, non pode tipificarse como un castro costeiro ou marítimo.

A historia permítenos viaxar no tempo e ver outras vidas
Juan Luis Arsuaga

O castro de Troña sitúase na parroquia de Pías (Ponteareas), no corazón do val do río Tea, afluente pola dereita do Miño, unha zona de penetración de produtos de orixe mediterránea cara ao interior. Ocupado de forma ininterrompida entre os séculos VI-V antes de Cristo e os séculos I-II da nosa era, esta aldea fortificada especializouse na explotación de recursos primarios (agro, gando e pesca), pero tamén na fundición de ferro, material no que os ferreiros moldean por vez primeira na historia as ferramentas e as armas dos galaicos. A explotación de ouro e estaño que, neste territorio, tiña lugar nas ribeiras dos ríos Tea e Miño, completaba a economía deste poboado prerromano.

O arqueólogo Alberte Reboreda estuda o castro de Troña, en Ponteareas, no corazón do val do río Tea, afluente pola dereita do Miño, unha zona de penetración de produtos de orixe mediterránea cara ao interior. Unha nova entrega do coleccionábel 'Confín dos verdes castros e valeroso clan!'

En non máis de 80 quilómetros cadrados, delimitados polas elevacións do Xesteiras, Arcos, Castro Sevil e Cádavo, esténdense as terras de Cuntis. Na vertente oriental do val fica Castrolandín (GA36015009), fortificación que se localiza nas proximidades da entidade de poboación homónima (parroquia de Santa María dos Baños de Cuntis) e a pouco máis dun quilómetro da capital municipal. Nesta, como curiosidade, ergueuse a coñecida Aquae Calidae citada por Ptolomeo e nela, por conseguinte (tal e como sinala Juan Manuel Abascal Palazón) unha importante cidade da auga. A unha altitude de 245 metros sobre o nivel do mar, Castrolandín asexa un val ateigado de testemuños arqueolóxicos de diversas épocas.

Felipe-Senén López Gómez protagoniza este documental de Nós Diario producido arredor do coleccionábel Confín dos verdes castros e valeroso clan! que trata sobre a historia e cultura dos castros da Galiza.

Os Castros de Neixón atópanse emprazados nunha pequena península no extremo setentrional da ría de Arousa, na parroquia de San Vicenzo de Cespón, no concello de Boiro. É unha pequena lingua de terra situada fronte a Rianxo, bañada polas augas salobres atlánticas e as doces augas do río Beluso, Brea e múltiples regatos. Son dous pequenos castros costeiros coñecidos desde antigo e que foron obxecto de numerosas investigacións desde os inicios do século pasado. No ano 2011 foron declarados ben de interese cultural coa categoría de zona arqueolóxica, gozando do maior rango de protección xurídica que lle atribúe a normativa aos bens que forman parte do patrimonio cultural da Galiza.

No alto do monte Santa Trega, na parroquia de Santa María da Guarda (A Guarda), álzase impoñente un poboado de extraordinarias dimensións que floreceu hai máis de dous mil anos. Os vestixios sacados á luz polos arqueólogos en sucesivas campañas que se inauguraron hai máis dun século, evidencian que neste máxico lugar se esconde un dos xacementos máis importantes da Galiza actual, pero tamén un dos principais enclaves da Galiza antiga. O seu rol na historia do noroeste debeu ser crucial, mais as fontes escritas gardan silencio, mentres que, a 340 metros de altura, a terra agocha receosa os seus segredos milenarios.

O arqueólogo e profesor da Universidade de Oviedo Diego Piay -cunha tese sobre o priscilianismo- repara en que un dos elementos máis sorprendentes do poboado da Guarda é o que poderíamos denominar a “economía da auga”. Unha nova entrega do coleccionábel ‘Confín dos verdes castros e valeroso clan!’.

O castro de Borneiro, tamén coñecido como A Cidá, está situado na parroquia de San Xoán de Borneiro, concello de Cabana de Bergantiños. O castro ocupa un pequeno outeiro rodeado polo río dos Muíños que desemboca na ría de Corme e Laxe e que, en parte, serve de defensa natural ao xacemento. O poboado castrexo de Borneiro presenta unha croa de planta ovalada de 56 metros (E-O) x 104 metros (N-S) protexida por unha muralla e por un foxo. Unha segunda liña defensiva circunda o barrio de extramuros, un conxunto de construcións diferenciadas do resto da croa. Pola súa planta xeral, pola forma das súas construcións domésticas e pola disposición das súas defensas situadas de forma concéntrica, Borneiro é un claro modelo de arquitectura de Cultura Castrexa.

A arqueóloga achéganos esta quinta feira ao castro de Borneiro, en Cabana de Bergantiños, onde destacan entre os materiais pétreos atopados, pola súa abundancia, os muíños. Unha nova entrega do coleccionábel ‘Confín dos verdes castros e valeroso clan!’.

 

O Castro de Viladonga (Castro de Rei) é un xacemento castrexo e galaico-romano que se comezou a escavar en 1971, que achega abundante información arqueolóxica e histórica e que, co seu Museo de sitio, conforma un enclave patrimonial de notábel importancia cultural, educativa, turística e social. Situado na parroquia de Viladonga, concello de Castro de Rei (GPS: N43 9.648, W7 23.32), aséntase sobre un amplo outeiro a 500 metros de altitude, na cunca inicial do río Miño e preto da Serra de Meira, dominando gran parte da Terra Chá lucense. Coas súas murallas, fosos, croa e antecastros, constitúe un verdadeiro arquetipo formal e monumental de castro, representativo deste tipo de poboados do interior da Galiza.

Felipe Arias Vilas, membro fundador do Museo do Pobo Galego e ex director xeral de Patrimonio Cultural da Xunta de Galiza, redacta o fascículo sobre o Castro de Viladonga, Castro de Rei, que se publica esta cuarta feira no marco do coleccionábel “Confín dos verdes castros e valeroso clan!”.

Comeza o coleccionábel de 'Nós Diario' para o mes de xuño.