Os fondos procedentes do Mecanismo Europeo de Recuperación e Resiliencia, aprobado polo Parlamento Europeo o 12 de febreiro de 2021, seguen sen chegar a Galiza. No conxunto de proxectos que configuran este complexo programa dos fondos Next Generation sobresaen os denominados Proxectos Estratéxicos para a Recuperación e Transformación Económica (Perte), que xeraron moitas expectativas e tamén unha certa polémica. Unha crítica recorrente desde a Galiza é a excesiva centralización deste programa na Administración estatal e as dificultades do tecido produtivo para acceder a el. Neste sentido, actualmente atópanse aprobados 12 Perte.
Un dos Perte de onde saíron aprobados tres proxectos para Galiza foi o das enerxías renovábeis, hidróxeno renovábel e almacenamento. Neste caso, o Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico resolveu o pasado mes de marzo a concesión de 200 millóns para 37 proxectos de hidróxeno renovábel dos que tres son galegos e recibirán 32 millóns de euros. O primeiro deles, emprazado nas Pontes (comarca do Eume), denomínase H2Pole e participan del Reganosa e a empresa de electricidade lusa EDP. O proxecto de Caldas de Reis denomínase Green Umia e está participado por Iberdrola e Foresa. O proxecto do Porto de Vigo, denominado Julio Verne, está impulsado por un grupo de pemes coa participación de Anfaco, Centro Tecnolóxico de Automoción e Aclunaga.
Iniciativas á espera dos fondos da UE
O tecido económico galego agarda varios Perte para desenvolver determinados proxectos. Un deles é o do vehículo eléctrico e conectado, polo que espera a fábrica de Stellantis en Vigo tres ser excluído na primeira convocatoria. Outro, o do sector agroalimentario, onde formalizaron una proposta 10 empresas do sector, coordinadas pola Agrupación Industrial Alimentaria da Galiza (Clusaga) baixo a denominación de SmarTZ4Milk. Un terceiro, o do sector naval, onde compite Asime, e un cuarto, o da descarbonización industrial, dotado con 11.800 millóns de euros, ao que aspiran, entre outras empresas, Alcoa e Altri.
Os fondos Next Generation pasaron até agora de longo por Galiza. Neste momento, diversas propostas foron rexeitadas e os denominados polo Goberno galego "proxectos tractores" seguen paralizados ao non ter garantido o financiamento.
Precisamente, nesta situación atópanse algunhas alternativas como Showa Denko, que quer erguer unha factoría de grafito na Coruña, ou a multinacional danesa Maersk, a primeira navieira do mundo con perto de 1.000 embarcacións entre portacontedores e remolcadores, que anunciou a súa intención de erguer unha factoría de biometanol na contorna do porto de Langosteira, na Coruña, para servir combustíbel á súa frota.
Altri: O exemplo paradigmático
A proposta de Altri para Palas de Rei está, tamén, parada, porén neste caso o problema é outro. O denominado polos seus promotores proxecto Gama non cumpre cos criterios fixados polo programa Next Genaration para recibir axudas procedentes do Mecanismo Europeo de Recuperación e Resiliencia. Ao tempo, o emprazamento fixado presenta dificultades desde o punto de vista ambiental e de conexión coa rede eléctrica.
A maiores, os seus impulsores carecen da tecnoloxía propia necesaria para desenvolver a iniciativa e non son quen de atopar una parceiro tecnolóxico que se sume o proxecto. De feito, dispoñen actualmente desta tecnoloxía só tres empresas no mundo, dúas delas asiáticas e unha terceira europea, a austríaca Lenzing AG. Este é un dos motivos de que a escolla de Altri para desenvolver o proxecto da fábrica de viscosa xerara sorpresa no sector. Malia que a proposta inicial da Xunta da Galiza pasaba por outras compañías, a decisión de Inditex de non participar no proxecto levou o Goberno galego a optar pola empresa lusa.
O investimento necesario para pór a andar a fábrica de viscosa en Palas de Rei está estimado en 850 millóns de euros, reclamando os promotores axudas públicas de entre 250 e 300 millóns de euros para levar adiante o proxecto. Neste sentido, a contía reclamada é considerada como moi elevada para o monto total do proxecto Next Generation polos consultores especializados en fondos europeos contactados por este xornal. A este respecto, os fondos reclamados por Altri para o seu proxecto son moi elevados tanto para o Perte da economía circular, que suma 492 millóns de euros, ou para o Perte da descarbonización industrial, que conta con 3.100 millóns.
O propio Goberno estatal ten instado en diversas ocasións Altri a reformular a súa iniciativa para Palas de Rei ou, no caso contrario, á súa presentación a 17 ordes de axuda correspondentes con outros tantos Perte formulados ou previstos desde o Executivo. Neste sentido, a multinacional portuguesa comprometeuse en xullo deste ano, nunha reunión en Lisboa co ministro español de Industria, Héctor Gómez, a reformular a súa proposta co fin de atopar cobertura no Perte da descarbonización. En todo caso, ningunha das solucións garantía os 250 millóns de diñeiro público que a empresa portuguesa requiría para instalarse na Galiza.
Á falla de encaixe nas liñas de financiamento, súmanselle as dificultades para contar coa potencia eléctrica necesaria. Neste sentido, a Consellaría de Industria urxe a “construción dunha nova subestación eléctrica, unha liña de conexión e unha entrada e saída á liña de 220kV existente entre Mesón do Vento-Belesar para atender en condicións óptimas as necesidades de subministración da fábrica de fibras téxtiles sostíbeis de Altri”.
