A velutina, unha ameaza crecente (e urxente) para o sector do mel: como combatela?

A sensación de "desamparo" esténdese nos sectores máis afectados pola cada vez maior presenza da avespa velutina no país. As cifras do ano pasado na Galiza e tamén en Portugal constatan a transcendencia deste problema con 29.500 niños retirados no primeiro caso e 27.884 no segundo. O presidente da Agrupación Apícola da Galiza (AAG), José María Seijo, recoñece a Nós Diario que 2023 foi “un ano complicado” polas cifras e por terse adaptado este insecto “ás nosas condicións medioambientais”. Considera que é un problema “en gran medida da Administración galega” que, cando comezou o problema, "o único que ofreceu foi diñeiro e non solucións”. Seijo lembra que ao principio “tiña a esperanza de que se puxeran en serio, mais comezaron a aparecer niños por todas partes”. Agora constata por experiencia propia que a invasión é total, “chegando a zonas impensábeis como a Ribeira Sacra ou a comarca de Sarria”. Cre que a solución “é difícil, mais deberían investigar como fixeron no seu día para loitar contra a pandemia”. Recoñece que se cansou "das guerras entre Administracións, de que un concello actúe e outro non" e demanda que a loita contra a velutina "ten que ser unida". Ademais, apunta que "non se aproveitaron as axudas europeas e tampouco se puxeron en común os puntos de vista de todos os que estamos implicados, desde o mel ao mundo do viño e a froita", polo que están a dar "paus de cego". O avisos por presenza de niños de velutina aumentaron 40%: en 2023 rexistráronse un total de 56.500 advertencias Desde a Indicación Xeográfica Protexida (IXP) Mel da Galiza, a súa presidenta, Ester Ordóñez, indica que pediron á Consellaría de Medio Rural que reunira un comité asesor. “Agora non o hai, ou polo menos ás asociacións apícolas non nos convocan”, asegura a Nós Diario. Entende que urxe “un plan estratéxico que teña en conta os problemas que temos”, que “non só vai beneficiar o sector apícola, tamén os agrícolas e gandeiros, pola importancia da polinización no futuro da alimentación”. Situación en Portugal En Portugal a situación tamén é preocupante, como explica a Nós Diario o técnico da Associação de Apicultores do Cávado e Ave, Tiago Moreira. “Desde a identificación dos primeiros niños en Viana do Castelo en 2011 non parou de estenderse, adaptándose e conquistando o territorio rural”, sinala. Porén, salienta a faixa litoral miñota como a máis “problemática”. Nesa zona as perdas de produción achéganse a “case 100% en moitas colonias”. Recoñece as dificultades na loita contra este insecto e é moi crítico con determinadas campañas da Administración “que empregan moitos recursos económicos en técnicas pouco eficaces, como usar drones, iniciativas que só benefician determinadas empresas”. Unha investigación demostra o "forte impacto negativo" da velutina nos polinizadores Ciclo longo A nivel científico, unha das voces autorizadas, desde a Universidade de Vigo (UVigo), é Ana Diéguez-Antón. Realizou entre 2019 e 2023 un traballo de investigación e nel constatou que “na Galiza os ciclos da velutina son máis longos, en febreiro xa temos niños activos do ano pasado e raíñas novas empezando de novo, non hai parada invernal, sobre todo na costa”. Explica a Nós Diario que “os machos xa aparecen en primavera e non en outono como no resto de zonas, outro problema”, engade. No tema da depredación, Diéguez-Antón sinala que "mentres noutras zonas a avespa asiática actúa de xullo a novembro, aquí vai de abril até febreiro". Diante desta realidade aconsella como saída “protexer as colmeas agrupándoas, sendo fortes e con reservas”, ao comprobar que “as velutinas atacan as máis débiles”. Con todo, cre que hai que mellorar a actuación da Xunta. "Non pode ser que chames en agosto e retiren o niño en outubro", conclúe. Reforzar a coordinación Medio Rural deféndese. Aseguran a Nós Diario que para 2024 se incidirá “na formación, investigación, retirada adiantada de niños e a realización dun trampeo selectivo”. Este último, aseguran, realizarase “de maneira selectiva, tomando como referencia os niños de 2023, trasladando a información a un grupo de traballo”. Nesta primavera din que se eliminarán “os niños embrionarios que se detecten” e de cara ao outono e inverno “capturaranse machos e novas raíñas, que emerxen dos niños secundarios”. Ademais, lembran que este ano renovaron a colaboración coa empresa pública Seaga para o programa de vixilancia e control entre o Goberno galego e Federación Galega de Municipios e Provincias (Fegamp). Un home morre tras ser picado por unha avespa no concello de Melón Pola súa parte, fontes da Fegamp consultadas por Nós Diario demandan “reforzar a coordinación dos esforzos que se están a desenvolver”. Neste sentido, requiren que o programa de vixilancia e control “ten que considerar os distintos actores no ámbito da Administración autonómica e da local e os actores sectoriais que participan na aplicación das medidas” coa intención de “coordinarse para coñecer as necesidades territoriais e a evolución da praga”. O PP rexeitou a creación dun comité asesor contra a avespa O pasado mes de decembro, o PP rexeitaba unha proposición non de lei presentada polo BNG no Parlamento galego na que se propuña a creación dun comité asesor de carácter transversal que coordinase e informase todas as experiencias, investigacións e estratexias de control desta especie invasora. Ademais, demandaba aplicar as “experiencias de control remoto” contra a avespa asiática que tiveron resultados altamente positivos como as realizadas en diversos concellos de Asturias e que se presentaran un mes antes no Congreso de control sobre este insecto que organizou a Asociación Galega de Apicultura (AGA) en Chantada. Retiran máis de 3.500 niños de velutina en sete meses Método efectivo A “técnica de troianos” consiste na captura de modo intensivo, e un por un, de exemplares de tártagos colectores, aos que se inmobiliza e meticulosamente se lles coloca unha mínima carga de biocida no abdome e posteriormente libéranse para que transporten este biocida ao niño. Ao cabo de poucos días, segundo explicaba no Parlamento da Galiza o deputado nacionalista Xosé Luís Rivas, “a presenza de tártagos é case nula”. En Asturias, este sistema, dixo, está na súa totalidade “sufragado polo seu Goberno”.