É unha expresión da oposición galega a política centralizadora do Goberno do Estado. Exemplifica a vinculación histórica entre a cuestión nacional e social evidente ao longo de todo o século XIX e tamén do XX. Significa, tamén, como aquelas posicións máis avanzadas no social teñen o seu correlato nunha alternativa de vangarda no nacional. Estamos, á fin, diante dunha das múltiples manifestacións da rebeldía galega coa reivindicación nacional como bandeira.
No día en que se fan 50 anos do nomeamento polo ditador Francisco Franco de Juan Carlos de Borbón como o seu sucesor á fronte da xefatura do Estado, a veciñanza da Coruña saíu á rúa ao berro de Galiza pola República e o dereito a decidir para denunciar a pervivencia do réxime nas estruturas do Estado.
“Galiza pola República e o dereito a decidir” é o lema baixo o que se apresentou a convocatoria de mobilización para o vindeiro 23 de xullo na Coruña impulsada por diversas entidades sociais e políticas do campo do nacionalismo e a esquerda. A data coincide co cincuenta aniversario da designación polo ditador Franco de Juan Carlos de Borbón como o seu sucesor na xefatura do Estado.
Demostrou a capacidade de loita do pobo galego, a conciencia do espolio e da discriminación do país e o convencemento das súas fortalezas para valerse por si mesmo. Os sucesos vividos nos últimos días de xuño de 1931, que remataron coa proclamación da República galega en diversas cidades e vilas, superan a anécdota histórica para nos informar das potencialidades do país. Eis un extracto da información publicada ao respecto no número 352 do semanario en papel Sermos Galiza.
As galegas non somos monárquicas. Mentres Felipe VI segue a contar co respaldo maioritario da cidadanía do Estado, o groso da poboación das nacións sen Estado declárase republicano. Unha recente enquisa volve certificar esta tendencia de carácter estrutural que non para de medrar desde 2009.
A escola republicana era unha muller que quería cambiar as cousas, que sabía que o ensino era unha das mellores armas para acabar coa desigualdade. Por iso, o misóxino franquismo descargou sobre ela a súa ira. Baleirouna de coñecemento para enchela de crucifixos e desbotou das súas aulas a xente comprometida. A represión sobre a escola foi o maior dos castigos, pero hai leccións que é imposíbel borrar da historia. Eis un extracto da peza publicada no número 326 de Sermos Galiza.
Alumnado das tres universidades galegas está a organizar estes días un referendo pola monarquía. A iniciativa xorde após a se ter producido convocatorias semellantes en diferentes puntos do estado español. A idea parte do estudantado da Autónoma de Madrid.
É a voz do independentismo de esquerdas catalán. E é tamén un vigoroso defensor da República, entendida esta non tanto como unha forma de estado -como a antítese da monarquía- senón como o empoderamento dos sectores subalternos da sociedade, aqueles que nunca tiveron voz e que moitas veces -agora mesmo o pobo catalán- tampouco tiveron o dereito a decidilo todo. Joan Tardá (Cornellá de Llobregat, 1953) non é Nova Política, fai parte do mellor da política da vella escola (non, non todo o vello é ruín). Ningunha concesión á demagoxia, ningunha procura do titular fácil. O pensamento racional -tamén a paixón pola igualdade e polo recoñecimento da súa nación- por diante. Falamos nesta conversa da moción de censura a Raxoi, da diferenza que ve entre nacionalismo e independentismo e dos retos que ten o soberanismo de esquerdas no seu país. Nen máis nen menos que a construción da República, unha construción para á que, proclama, "fai falta sermos máis". Moitos máis.
O fundador de Anova interveu no acto que conmemorou o 87 aniversario da proclamación da II República Española o pasado sábado, 14 de abril, Vigo para advertir de que "sen república non hai democracia".
O franquismo depurou máis de dúas mil mestras e mestres republicanos nos concellos coruñeses e castigou unha cuarta parte deles. Foron expulsados, trasladadas ou suspendidos durante meses ou anos. Todo o corpo docente sufriu un proceso que empezou no 36 e continuou nos anos corenta. Unha tese doutoral explica o proceso de destrución da escola para instaurar un modelo “que educará as novas xeracións no tradicionalismo e no autoritarismo”. Eis un extracto da reportaxe publicada no Sermos Galiza 272.
Foron só unhas horas, as do 27 de xuño de 1931, mais a proclamación da República Galega colocou as demandas do país nunha axenda política centrada nas eleccións ás Cortes Constituíntes a celebrar o día seguinte. Desa data, o historiador Xoán Carlos Garrido mantén que “debemos extraer algunhas conclusións, mesmo 86 anos despois”. Deixamos aquí un extrato da información publicada no semanario Sermos Galiza.
A televisión pública do país veciño vén de lembrar nun documental os portugueses caídos na Guerra Civil española. E comezan por Manuel Graciano Araújo, un xornaleiro e canteiro que vivía na Estrada e que foi fusilado por galeguista e comunista.
