Os campos de concentración, unha modalidade de reclusión posta en marcha por primeira vez polos españois na illa de Cuba durante as loitas que precederon a súa independencia e que posteriormente foron exportadas por outras potencias europeas as súas posesións coloniais, poboaron a paisaxe galega durante practicamente sete anos.
Andes, Ortiguera e Arnao nas Terras do Eo-Navia, Ribadeo, Cedeira, Ferrol, Muros, A Coruña, Compostela, A Pobra, Rianxo, Padrón, Figueirido, San Simón, Oia, Camposancos, Oseira foron algunhas das localidades galegas onde o franquismo instalou estes centro de detención.
A súa posta en funcionamento respondeu as necesidades de centro de internamento onde recluír aos opositores políticos, derivados da lóxica represiva instaurada polo franquismo e da propia lóxica do conflito bélico, moi particularmente tras a caída da fronte norte e posteriormente da derrota definitiva do exercito popular.
Cedeira
O campo de concentración de Cedeira, un dos que mellor coñecemos polos traballos pioneiros de Xosé Manuel Súarez, entrou en funcionamento a finais do verán ou comezos de outono de 1937, situándose a carón da praia da Magdalen ,en tres vellas naves dunha conserveira, propiedade do falanxista cedeirés Manuel Soto.
O recinto, a escasos cen metros do núcleo da vila e rodeado por un valado de catro arames de espiño, estaba formado por uns barracóns de manpostería con tellado de tellas e chan de cemento cuberto de pallas que servía de leito aos presos. A garda do centro era partillada por soldados e por dúas ducias de milicianos falanxistas, responsábeis da vixilancia interior do recinto e que en colaboración con outros paramilitares, algúns deles procedentes de Asturias, participaron en diferentes paseos contra reclusos do mesmo.
A praia de Vilarube, no veciño concello de Valdoviño, foi o lugar escollido para o asasinato de varios dos detidos porén a día de hoxe non se ten atopado ningunha fosa na zona onde poidan atoparse estes cadáveres.
Un importante continxente de presos
O número de presos confinados en Cedeira en 1937 chegou a 369, acadando o 724 en marzo de 1938 e contando con 28 no mes de agosto, pouco antes do seu feche definitivo. A maioría dos detidos procederon de Asturias, 68% do total no primeiro ano de funcionamento, seguíndoos os galegos.
A composición social dos internos era de extracción popular, maiormente labregos e mariñeiros, abranguendo unha ampla abano de idades, se ben arredor de 67 % estaba formado por persoas entre 16 e os 30 anos.
As condicións de vida no campo de concentración de Cedeira eran penosas. Unha mala alimentación, o frío, a ausencia de condicións hixiénicas mínimas, as necesidades facíanse na praia e a auga para o aseo procedía dun rego que cruzaba o recinto, ou a auga para beber, procedente dun alxibe móbil situada enriba dun carro do país son exemplos de abondo ilustrativos do día a dia dos detidos.
