O soto baixo o chan

Comecemos falando do cando e o porqué das cláusulas 'chan' nos bancos e caixas galegos. As variábeis fundamentais dun préstamo hipotecario son o importe, o tipo de xuro de referencia, o diferencial sobre o mesmo e o prazo para o pagamento. Antes do 2000, os préstamos eran en pesetas, a principal referencia para a revisión dos xuros o Mibor, o diferencial que se lle aplicaba era dunha media do 2% e o prazo máximo duns 20 anos. E non se lles aplicaba limitación á variabilidade dos xuros nin se lles esixía contratación de outros produtos ou servizos para rebaixar o diferencial. Das entidades galegas, as primeiras en implantar cláusulas chan foron Caixa Pontevedra en 1995, Caixa Vigo en 1996 e o Banco de Galicia no 1999. Caixa Galicia e o Banco Pastor non comezaron até 2003. Coa entrada do novo milenio prodúcese a chegada do euro, a referencia pasa a ser o Euribor, o diferencial arredor do 0,50% e o prazo de até 50 anos. Xa había bonificacións por contratar produtos ou servizos e os préstamos asinábanse con cláusula chan. A razón da súa existencia era compensar a caída da marxe financeira pola baixada dos tipos de xuro. A banca tiña un maior coñecemento da previsíbel evolución dun Euribor que sería probabelmente máis estábel do que fora o Mibor, diante duns consumidores pouco informados das consecuencias da cláusula chan no seu préstamo, nunha evidente asimetría. Así foi que as entidades, non sendo Santander e Bankinter, fixérono até que unha sentenza do Supremo do 9 de maio de 2013 eliminounas nos préstamos de BBVA e Abanca e outra do 23 de decembro de 2015 nos do Banco Popular. A fin da cláusula chan A regularización deste abuso aos consumidores non foi pacífico. Só Bankia anulounas amigabelmente. O resto tivo que demandar nos tribunais para recuperar o pagado de máis, xustificar que eran consumidores, como esixe a Directiva 1993/13, e que o seu préstamo contiña a cláusula abusiva. Normalmente, case que a totalidade das demandas tiveron un resultado favorábel para o cliente. Até houbo notarios que gañaron as súas demandas. As persoas afectadas non imaxinaban que debaixo do 'chan' algúns bancos tiñan un soto para prexudicalas máis unha vez Se o préstamo polo que se reclamaba xa vencera, ou o cadro de amortización do capital era fixo, como pasaba no caso dos de Caixa Galicia, o banco tiña que pagar unha cantidade equivalente á diferenza das cotas pagadas cos xuros chan coa dos xuros a tipo variábel. Se o préstamo non venceu, o banco, ao terse anulada a cláusula chan, ten que refacer o cadro de amortización do préstamo, que cambia cando o tipo de xuro varía e xera dúas diferenzas no caso de que os xuros variábeis sexan inferiores ao chan: unha polos xuros pagados de máis e outra polo capital amortizado de menos. Nos procedementos xudiciais din as sentenzas de primeira instancia, sempre confirmadas polas Audiencias Provinciais nos recursos de apelación que adoitan presentar os bancos: "Condeno a eliminar do contrato de préstamo hipotecario a cláusula chan inserida na escritura referida aos límites á variabilidade do tipo de xuro e a recalcular o cadro de amortización de non aplicarse dita cláusula co fin de obter o capital pendente de amortizar correcto, que haberá de ser minorado, e a devolución das cantidades cobradas de máis en concepto de xuros". Novos abusos soterrados Até aquí parecería solucionado o problema. Todo era cuestión de tempo para recuperar os 683 millóns de euros pendentes coas persoas que teñen hipotecas na Galiza, segundo informaba Nós Diario o pasado 10 de febreiro. Co que ninguén contaba era con que algúns bancos fixesen trampas, probabelmente a propósito, pois tratamos de matemáticas financeiras, para rebaixar a factura a pagar nos casos de préstamos aos que se debía recalcular o cadro de amortización. O truco é pagarlle ao demandante a cantidade cobrada de máis por xuros e da mesma restar a cantidade necesaria para deixar a cifra de capital pendente de amortizar correcta, cando esta última ten que ser por conta do banco. Será un novo código de boa conduta? O resultado para os bancos que así actúan é rebaixar entre un 40% e un 66% a cantidade a pagar a conta do cliente, nunha práctica que é difícil de deducir ou verificar para os demandantes ou os seus avogados non expertos. Os consumidores afectados non imaxinaban que debaixo do chan algúns bancos tíñanlles agochado un soto para prexudicalos máis unha vez. Os poucos que o detectaron solucionárono nos xulgados sen problema na fase de execución da sentenza. É evidente que diante de repetidos duplos abusos, como o descrito, o supervisor, neste caso o Banco de España, tería que impor sancións non testemuñais, como adoita, senón disuasorias. Como exemplo lembrar que o HSBC por asuntos relacionados co branqueo de capitais foi sancionado en USA con 1.470 millóns de dólares e en España con só 2,1 millóns de euros.