Coches sen cártel

Desde a pasada Gran Recesión houbo unha xudicialización intensa da conflitividade xerada especialmente polas masivas reclamacións ás entidades bancarias. Foron casos de éxito, como as preferentes ou cláusulas solo en Abanca; frustrados, como as accións do Popular, ou de resultado incerto, polo de agora, como é o caso das tarxetas revolving ou do índice de referencia IRPH nos préstamos hipotecarios. Agora que moita desa conflitividade ten vido a menos, grandes despachos e organizacións de usuarios non galegos fan publicidade intensiva das reclamacións ao cártel de fabricantes de coches, como consecuencia da resolución da Comisión Nacional dos Mercados e a Competencia (CNMC) do 23 de xullo de 2015, confirmada, entre outras, pola sentenza do Supremo do 20 de abril de 2021 que desestima o recurso de Citroën e Peugeot contra a sanción dunha multa de 30,5 millóns de euros que lles impuxera a CNMC. A xuízo A existencia do cártel é evidente así como das prácticas restritivas da competencia. Por iso o Supremo confirma o intercambio de información entre fabricantes a tres niveis de información comercialmente sensíbel: sobre a estratexia de distribución comercial, resultados, remuneración e marxes comerciais nas súas redes de concesionarios. Sobre os seus servizos e actividades de posvenda. E sobre o márketing de posvenda, ou programas de fidelización. Por iso conclúe que permitiu acomodar a política comercial de cada fabricante atendendo ás estratexias dos seus competidores, na vez de actuar asumindo os seus propios riscos no mercado. Agora ben, en ningún momento fala da existencia de pactos de prezos entre fabricantes. O dereito español, na Lei de Defensa da Competencia, fai que os infractores sexan responsábeis dos danos e prexuízos causados. Por tanto, partimos dunha premisa certa como é a existencia do cártel de fabricantes de automóbiles que representan 91% do mercado, é dicir, a súa práctica totalidade. O experto en competencia Francisco Marcos sinala que "se existiu un efecto do cártel de fabricantes de automóbiles no mercado retallista, o cálculo do prexuízo indemnizábel requirirá unha estimación da diferenza existente entre o prezo pago no mercado afectado polo cártel e o prezo que tería existido de non haber cártel". E aquí é cando os cantos de serea ou o frautista de Hamelin, de vez, tentan levar os consumidores á xudicialización da súa reclamación. E poden levalos non só a non recuperar sobreprezo algún, senón a ter que cargar cos custos do procedemento pola dificultade de estimar a diferenza de prezo con ou sen cártel. A súa duración estendeuse de febreiro de 2006 a agosto de 2013 e formárono 21 fabricantes que foron sancionados cunha multa de 131,45 millóns de euros polas tres condutas sancionábeis. Desas variábeis dedúcese que o mercado potencial é moi amplo. Así é. Segundo a Axencia Tributaria falaríamos en Galicia duns 505.000 coches a un prezo medio de 15.900 euros cada un. En 2006 o prezo medio dun coche foi de 16.068 euros e en 2013, de 15.155 baixaron 6% O problema é xustificar o sobreprezo. Pois ben, no 2006 o prezo medio dun coche foi de 16.068 euros e no 2013 de 15.155. É dicir baixaron de prezo nun 6%. Daquela, como é que imos reclamar sobreprezo? Como boa parte do período do cártel coincide co da Gran Recesión, podería ser que o consumidor comprase coches máis baratos. Ou non, ou difícil de demostrar. Ademais cun prezo medio de 15.900 euros, se un xulgado estimase un 10% de sobrecusto (moi optimista), a indemnización sería de 1.590 euros a repartir entre cliente, avogado, procurador e perito. Moi pouca cousa para tanto risco, como veremos. Cotexo dos mercados Para acreditar o dano do cártel, cientificamente existen dous métodos principais. Primeiro o de comparación diacrónica (a través do tempo), comparándose os mercados antes, durante e despois do cártel. Segundo, o de comparación de mercados, do mercado local co alemán e co francés. E os resultados das dúas análises confirman as dúbidas da existencia de pacto de prezos e, consecuentemente, de prexuízo indemnizábel. O IPC xeral medrou máis que o de compra de coches no período do cártel. E os prezos dos coches novos en Alemaña e Francia subiron entre 2006 e 2013 mentres no Estado español até baixaron un 1,8%. Polo tanto, ningún prexuízo atendendo aos dous métodos. Volvendo ao experto, sinala Francisco Marcos que de perto dunhas 300 sentenzas de reclamacións por este asunto xa coñecidas, mais ou menos a metade foron rexeitadas, fundamentalmente por non acreditar suficientemente o dano e en menor proporción por estar prescritas. O outro 50% foron estimadas, mais a indemnización só ía do 3 ao 10% e, normalmente, sen custos. En conclusión, non deixa de ser aquilo de tirar a moeda ao ar e, daquela, como Ulises, será mellor que tapemos as orellas para non escoitar os cantos desas sereas.