Cal é o valor comercial dunha patente?

No mundo da investigación aplicada ao mundo empresarial, un dos factores a ter en conta son as patentes: os títulos de propiedade industrial que recoñecen o dereito exclusivo sobre unha invención, impedindo a outros a súa fabricación. Os últimos datos facilitados polo Instituto Nacional de Estatística (INE) na Galiza houbo en 2023 un total de 52 solicitudes de carácter estatal e 66 de ámbito europeo (59 en 2022). O vindeiro 18 de abril, a Universidade de Santiago de Compostela (USC) e ABG Intellectual Property realizarán na capital galega unha xornada na que se falará deste dereito e da posibilidade de avaliar o seu potencial comercial a través dunha ferramenta que presentará a Axencia Galega de Innovación (AGAIN). A valorización Na xornada, entre outras persoas relatoras, participará a axente Europeo de Patentes Parcialmente Cualificada, Susana Torrente. Na actualidade xestiona entre 30 e 40 casos de patentes nas áreas de química, farmacia, nanotecnoloxía e novos materiais desde o seu posto de Técnico de Transferencia de Tecnoloxía na USC. A guerra das vacinas: patentes e barreiras á vida “Cada vez estamos mellor en números de patentes mais non só hai que medir ese parámetro, tamén os que se están valorizando e desenvolvendo e onde poden chegar”, asegura en declaracións a Nós Diario, “neste caso é importante contar con axudas para que cheguen á comercialización”, engade e lembra o programa Ignicia que leva a cabo AGAIN. A protección, a través dunha patente, é, en palabras de Torrente "unha maneira de eliminar competidores do mercado mentres dura e facilita o retorno do investimento". Farmacéuticas e TIC Segundo os últimos datos recollidos polo Instituto Galego de Estatística (IGE) a partir dos que facilita de maneira anual a Oficina Estatal de Patentes e Marcas, no ano 2022 do total de patentes (67) case a metade estaban rexistradas por empresas privadas (30) seguida polas universidades públicas (15). "No ámbito universitario galego está moi normalizado o emprego de patentes e é importante que así sexa para protexer as investigacións que realizamos", evidencia Susana Torrente. As patentes están presentes en todos os sectores mais son fundamentais nuns máis ca noutros. “No sector farmacéutico é esencial, sobre todo polo investimento económico que teñen polo que buscan produtos que non teñan riscos e que poidan recuperar o investido, indica Susana Torrente. Outro dos ámbitos empresariais que apostan forte polas patentes son as que traballan nas Tecnoloxías da Información e a Comunicación (TIC). "Alén de empregar os programas a través da figura dos dereitos de autor, tamén se protexen as invencións que se realicen no computador como as do código fonte", asegura esta doutora en Química. A Unión Africana apoia a solicitude de suprimir as patentes das vacinas da Covid Avaliar o potencial comercial dunha patente Susana Torrente e Tobías Lipp crearon a metodoloxía de avaliación comercial dunha patente para a AGAIN, un camiño con complicacións até chegar a competir no mercado. Lipp, explica a Nós Diario que hai dúas maneiras, a cuantitativa e cualitativa. “A primeira sería pór un prezo a unha patente e isto é un proceso moi longo que implica moitos datos, ademais de ser excesivamente caro”, apunta. Por este motivo na ferramenta que idearon empregan a segunda. “Cada situación é diferente e cada empresa pode darlle un valor diferente á patente por ser máis ou menos importante para comercializar os seus produtos ou só para que figure na súa carteira”, asegura. Entre os criterios que ten en conta este instrumento tamén figura o ámbito xeográfico de protección. “Non é igual que o dereito legal sexa só no Estado español que se abrangue, por exemplo, toda Europa”, sinala este consultor especializado, “en todo caso nunca poríamos un prezo exacto, por exemplo en euros”, engade. Este sistema axudará tamén na comercialización final “facilitando que se fagan prototipos e a recepción de axudas financeiras”. A metodoloxía, “polo seu dinamismo”, poderase aplicar durante todo o proceso e mesmo varias veces para ver a súa evolución. Un proceso difícil e con varios pasos O proceso de documentar unha patente implica algo máis que contar cunha idea. Desde AGAIN, César Cobelo lembra a Nós Diario que “hai que demostrar a súa realización práctica”. O proceso para facelo tampouco é doado e implica a realización dunha memoria técnica na que se colocan elementos propios do que se procura protexer. Alén da documentación administrativa e pagar unha taxa, “a memoria é o máis complicado posto que ten que contar cun estudo de todo o que hai até a actualidade sobre a novidade que se presenta”, indica Cobelo. As normas oficiais para que se acepte unha patente demandan que teña que ser unha novidade a nivel mundial, nacer dunha actividade inventiva ademais de non ten que ser evidente do que xa existe e, por último, ten que ter unha aplicación industrial. Os inventores galegos representan o 5% das solicitudes de rexistro de patentes no Estado “Un caso que foi variando cos anos é o dos programas informáticos, que agora están entrando aproveitando os casos en que hai melloras nun problema técnico cando antes sempre estaban situados de maneira exclusiva como protexidos polo sistema de propiedade intelectual”, aclara Cobelo. O menor custo e prazo inflúen no interese polos modelos de utilidade Para rexistrar unha invención hai dúas modalidades: a patente e o modelo de utilidade. No primeiro dos casos a protección ten unha validez de vinte anos e no segundo serían por dez anos. Os datos que facilita o INE, a partir dos que facilita a Oficina Estatal de Patentes e Marcas, indican que na evolución o número de patentes sempre estivo por debaixo do de modelos de utilidade. César Cobelo explica esta situación polos requisitos que se demanda dunha e doutra. “A patente ten que ter unha actividade inventiva maior e o modelo de utilidade acolle modificacións de tecnoloxías existentes”, relata. Outra das razóns é o custo de cada unha, que pasa dos mil euros no primeiro caso e quedaría en, aproximadamente, cen euros no segundo. OutrFa particularidade que os diferenza é o tempo que leva en total o proceso até conseguir ter toda a documentación aprobada. Para un modelo de utilizade o prazo habitual é de entre catro e cinco meses mentres que para completar o dunha patente podería chegarse "facilmente" a ano e medio "ou máis", segundo Cobelo. Patentes censura unha camisola independentista por “contravir a orde pública e os bos costumes” Unha vez transcorrido o prazo de protección (vinte ou dez anos) queda liberada a invención e pasa a ser de dominio público, mais hai algunhas excepcións. "Cando é un produto farmacéutico existen o que se denomina 'certificados de extensión' pola razón de que para que concedan unha patente neste eido o tempo que se tarda é moito maior", asegura este técnico do AGAIN. Algunhas excepcións, nestes casos, vivíronse durante a pandemia da Covid-19 na que se axilizaron os protocolos.