Breve radiografía da crise inflacionista

Unha das palabras máis repetidas nos últimos tempos no escenario socioeconómico é quizais a palabra 'inflación'. A inflación fai referencia ao aumento dos prezos de bens e servizos nun período de tempo. A súa medida tradicional baséase no Índice de Prezos ao Consumo (IPC), que mensualmente elabora o INE (Instituto Nacional de Estatística) en base a 12 grupos: alimentos e bebidas non alcólicas, bebidas alcólicas e tabaco, vivenda, roupa e calzado, mobiliario e utensilios domésticos, medicina, transporte, comunicación, ocio e cultura, ensinanza, hoteis, cafés e restaurantes, e outros bens e servizos. Esta medida emprégase para comparar a evolución dos prezos a longo prazo. Talvez algo menos sonora no día a día é a inflación subxacente, que amosa os cambios que se producen nos prezos no curto e medio prazo, e neste cálculo non se incorporan produtos máis volátiles ou máis sensibles a perturbacións externas (como o caso da guerra en Ucraína) como son os alimentos non elaborados (froitas, verduras e legumes), a enerxía (gas, luz, etc) e o combustible. Este indicador nace a raíz da crise enerxética dos 70. O conflito entre Israel, Siria e Exipto multiplicou o prezo do petróleo en todo o mundo, aumentando o custo daqueles sectores económicos que dependían directamente del: o transporte e a industria, pero tamén se viu afectada a produción de insumos agrícolas e a industria téxtil. Dada a inestabilidade e o incremento dos prezos, era preciso atopar un mecanismo que permitise medir o impacto real daquela crise no sistema económico e valorar cal era o comportamento dos demais sectores produtivos. Incremento de prezos A realidade na que nos sitúan estes índices é a dunha forte crise inflacionista, por terceiro ano consecutivo. Pechamos o 2022 coa inflación no 5,7%, e o prezo dos alimentos disparado, pero a inflación subxacente sobe ata o 7%, unha cifra récord dende o 1992, e a media anual do 8,4% lévanos ao valor máis alto dende o 1986. Esta tendencia indica que o incremento de prezos se está trasladando ao conxunto da economía, e que o fenómeno inflacionista podería converterse nun problema estrutural. A variación entre os prezos en orixe e os prezos en destino chega nalgún caso a 900% Na escalada inflacionista, marcada polo gran incremento do prezo dos alimentos, que no 2022 subiron un 15,7%, e polo incremento do prezo da enerxía, entran en xogo outros actores. No caso dos prezos dos produtos de alimentación, hai outro elemento especialmente rechamante, que é a variación entre os prezos en orixe (prezo que perciben as persoas produtoras) e os prezos en destino (prezo que pagan as persoas consumidoras), que nalgún caso chega ao 900%. As marxes máis baixas, por exemplo, atopámolas no leite, un 80%, e nos ovos, un 27%. Pero nesa tendencia á alza e flutuante dos prezos, tamén interveñen o transporte e as telecomunicacións, o prezo do diñeiro e o da vivenda. Estes dous últimos, factores que non entran no IPC. Todo parece indicar que os prezos de adquisición e alugueiro de vivenda seguirán escalando posicións, motivados en gran medida polo incremento da demanda. En paralelo, as previsións do Banco Central Europeo sinalan un incremento dos tipos de xuro de referencia, encarecendo o acceso ao diñeiro, situación á que hai que sumar o incremento das comisións bancarias durante 2022, que se mantén, mentres segue sen moverse a rendibilidade do aforro. En resumo, máis comisión, produtos financeiros máis caros e baixa rendibilidade dos depósitos. A esta realidade hai que engadir a progresiva e consecuente perda de poder adquisitivo das familias. Para 2023, a previsión sitúa o IPC e a inflación subxacente nun 4,8% e un 4%, respectivamente. En cambio, todo parece indicar que os salarios non se incrementarán máis dun 3,3% neste ano, sumando un punto porcentual máis á perda de poder adquisitivo acumulada nos dous anos anteriores, e que para a metade dos traballadores do Estado supera o 12%. Beneficios enerxéticos Pero a radiografía deste período inflacionista ofrece algunha outra análise. A modo de resumo: os seis grandes bancos e as sete principais enerxéticas que cotizan no Ibex35 acumularon no mesmo período de tres anos uns beneficios netos de preto de 70.000 millóns e unha cifra de aprovisionamento de fondos procedentes do negocio de máis de 47.000 millóns. A factura tributaria durante ese período é de algo máis de 33.000 millóns, que non foron recadados na súa totalidade pola Facenda Pública, posto que a maioría das entidades operan en diferentes países.