Que hai de certo na chamada síndrome posvacacional?

Vai rematando agosto, o mes máis frecuentemente asociado ás vacacións de verán. Setembro implica, en moitos casos, volver ás rutinas habituais do ano, que poden consistir na volta ao traballo, o inicio ou continuación dos estudos, o retorno ao domicilio cotiá ou ás actividades organizadas de lecer, coidados ou domésticas. Penso que hai certo consenso dun calendario que comeza coa chegada do outono e o curso escolar e non tanto ou non só coa chegada dun novo ano. Adoitan ser habituais as chamadas dos medios de comunicación a profesionais da saúde mental preguntando polo que se deu en chamar síndrome posvacacional, estrés ou incluso depresión posvacacional, engadindo así unha categorización desde o patolóxico a experiencias que non son mais que procesos de readaptación ás axendas e actividades acostumadas, sobre todo nos horarios do sono e comidas. Se puidemos ou tivemos a oportunidade de descansar, desfrutar e desconectar das obrigas cotiás, polo menos parcialmente, pensaremos con certa nostalxia no tempo estival pero deseguido implicarémonos nos quefaceres e compromisos do dia a día. Nada fora do común. Vacacións A chamada síndrome posvacacional non é unha entidade clínica catalogada nos sistemas diagnósticos de enfermidades ou referendada polas organizacións profesionais relacionadas coa saúde. Repetir ad infinitum sobre unha suposta síndrome ou trastorno non o fai máis veraz. E a cambio, pode contribuír a banalizar problemas de saúde mental que causan profundo malestar cando non limitacións importantes na saúde e condicións de vida. Máis de 600.000 galegos e galegas están en risco de pobreza ou exclusión social, coa renda media galega por debaixo da estatal Falar de síndrome posvacacional é dar por suposto demasiadas premisas. A máis obvia é que houbo vacacións. Na crise económica da década pasada fíxose evidente que asumiamos un estado de benestar que non era tal e tan estendido. Datos do Instituto Nacional de Estatística lémbrannos que máis de 600.000 galegos e galegas están en risco de pobreza ou exclusión social, coa renda media galega por debaixo da estatal. Sobre o emprego, se ben é certo que a afiliación á seguridade social e a redución do desemprego permite certo optimismo, o noso ritmo de crecemento segue a ser inferior que a media estatal, e cunha tendencia de emprego estacional, polo que é moi probable que non haxa vacacións posteriores, senón un período de desemprego. En relación coa calidade do traballo, non hai máis que repasar sequera brevemente as noticias neste verán para facer unha radiografía das condicións laborais, coa presenza de manifestacións e folgas de colectivos profesionais tanto do sector privado como público. O Consello Económico e Social informa do aumento do número de xornadas de folga, ata triplicarse en 2022 con respecto o ano anterior. Tamén existen novas sobre sentenzas moi esclarecedoras que devolven dereitos laborais vulnerados previamente. É doado imaxinar que hai empregos aos que costa volver tras as vacacións porque non compren coas condicións de calidade e seguridade. No primeiro semestre do ano rexistráronse mais de 13.000 accidentes laborais, estando Galicia por riba da media do Estado Español e reclamándose por parte dos sindicatos unha maior implicación do goberno en estratexias de prevención. O custo da vida Por último, e como dicía ao inicio, coa chegada do curso escolar e o outono volven as antigas costumes e, se é que se foron nalgún momento, as preocupacións que nos acompañan. O custo da vida, co aumento nas facturas de electricidade, da gasolina ou dos materiais escolares (outra noticia repetida ano tras ano e do que non parece buscarse solución), e as dificultades de conciliación, moi especialmente nas mulleres (colectivo xa en peores condicións para acceder a un emprego e a un salario equivalente aos dos homes nas mesmas condicións). Todas estas son as situacións non conxunturais das que hai que falar e analizar en profundidade arredor do malestar, se é que se produce, en relación coa saúde mental. Persistir nas hipóteses sobre os trastornos mentais exclusivamente vinculados a factores biolóxicos para os que soamente parece haber unha resposta medicalizada, reduce ou elimina a capacidade crítica da sociedade para reflexionar sobre os condicionantes estruturais que interactúan na orixe do malestar e restan sentido de competencia tanto de xeito individual como da comunidade, desvirtuando o poder desta para facerse cargo e modificar as condicións socioeconómicas e situacións de violencia, desigualdade e discriminacións que lastran o benestar dunha parte da poboación.