Barcelona bravú, as gharotas da ribeira

Na antítese do concepto de morriña está o bravú, escribiu Miguel Anxo Murado. Afirmación que se vira música e músculo nos dedos prodixiosos de Antón Díaz, pedra angular deste conto todo. Barri Gòtic ou o Raval, mediados dos noventa, fervedoiro de música mestiza con epicentro en Manu Chao. Estímulos colombianos, brasileiros e marroquinos. Constante jam dionisíaca en La Vaca, no Kentaki ou no Bidasoa. Entre tanta intensidade multiculti, a peneira da noite sempre culmina na mesma apoteose: Sofía e mais Paola, As Gharotas da Ribeira. Nacín alerta, coa boca aberta, / cheguei a este mundo chorando / pero contenta, / respirando aire puro / e caghando duro! Probablemente sexa a primeira noticia que teñas de tal suceso da música galega. O poder da creatividade excede os discursos convencionais das listas de éxitos. Sofía do Porto do Son, Paola de Carnota (perdón, de San Mamede), até aló chegaron, con cadanseu billete, pola rota do Xangai. Tren -duración indeterminada- que durante décadas transportou a emigración desta Fisterra. Na esencia da súa arte está o arroallo do popular, mais o encontro aconteceu por vía intelectual: A Universitat Autònoma. Alí ambas as dúas cursaban Filoloxía Galega -eran tempos !- (grande legado do profesor Basilio Losada). Sofía e mais Paola, palabra e acción, expresión maior da correntada de creatividade en galego na capital do Mediterráneo. Coñecinas nunha treboada, ano 1996. Formaba eu parte dunha delegación de artistas de Galiza disposta a facer festa por aquela banda (anticipo da “Feira das Mentiras” que armou Manu Chao, en Santiago, no ano seguinte). Tras moitas horas de ruta -nun Castromil- recibiunos unha gran descarga de percusión. Leváronnos polo aire -en treboada improvisada- até o Ateneo de Nou Barris. Elas tamén zoupaban alí. “Ese día aprendín a tocar a pandeireta”, díxome Paola. Dende entón xa fomos amigos, ou sexa, participei moitas veces no marabilloso ritual da súa creatividade. Como nunca se deixaron seducir pola palabra “éxito”, as súas actuacións sempre foron pura heterodoxia. Na alta noite de Barcelona, tamén por esta banda. En medios maioritarios, velaí as irrupcións no programa Luar. Mais, case sempre, nos contextos máis inesperados. A furna do Osmo, este foi un dos seus non-escenarios apoteose. A festa que soñou Suso Lista na propia area de Corme. Evento en dous estalos: A propia actuación. E a sesión parabéns do día seguinte, na que ían recibindo -estrelas verdadeiras- a aperta da veciñanza toda. Nos últimos tempos xa non che arman tantas performances. Cuestións de loxística: Sofía volveu ao Son, Paola segue en Barcelona. As Gharotas da Ribeira, con Marisol Manfurada, pioneiras do rap-regueifa neste país. Creadoras dunha nova cosmogonía -as mulleres no centro- co poder da súa palabra: Eu son / dunha terra de mulleres / que cargan coas bestas / e sementan / berberechos na ribeira / e patacas na leira / levan nos ollos un sol que non queima / e nos ollos un limón maduro. Versos que deberían estar en todas as antoloxías da poesía galega contemporánea. E non o están, nin o van estar, porque as letras das cancións nin sequera son consideradas poesía. Tanto ten. Diante dos prexuízos académicos, a verdade da emoción. Esa que vai agromar -atenta! pode acontecer en calquera momento, en calquera escenario- cando Sofía e Paola volvan converterse nas Gharotas das Ribeira!