Ucraína, fentanilo e as eleccións nos EUA

De non ocorrer nada extraordinario nas próximas semanas, as eleccións presidenciais deste ano nos EUA, no mes de novembro, serán un remake das de 2020: Joe Biden, abandeirado do Partido Demócrata vs. Donald Trump, candidato indiscutido do Partido Republicano. Ambos varreron no 'supermartes' de principios deste mes, consolidando as súas respectivas candidaturas presidenciais. Aínda que quizais, por razóns de tempo, podería pensarse que é demasiado pronto para estabelecer prognósticos, esta máxima non se cumpre na nación norteamericana. Polas súas dimensións demográficas, principalmente, a fronteira entre o preelectoral e a campaña propiamente dita adoita diluírse rapidamente. En 2021, o xornalista Jeremy Scahill rescatou (e actualizou) unha categoría política interesante que circula nalgúns contornos intelectuais estadounidenses: o partido da guerra. Este concepto fai referencia aos múltiples entrecruzamentos existentes entre demócratas e republicanos, cuxo produto é unha única visión compartida a favor do imperio, a hipermilitarización e o excepcionalismo. Crise hexemónica Esta aproximación á realidade impregna as eleccións estadounidenses dun sentido de ficción, onde os votantes en realidade non elixen entre propostas programáticas enfrontadas, senón que referendan un programa (predefinido polas elites) transversal ao sistema político. No entanto, a crise de hexemonía dos EUA tráenos algunhas sorpresas. A agudización deste proceso de declive internacional xera un disenso nese partido da guerra descrito por Scahill: un Trump, aparentemente, disposto a sacrificar o imperio pola nación enfróntase a un Biden que se orienta polo contrario; sacrificar a nación en beneficio do imperio. Nacionalismo económico versus globalización, proteccionismo versus libre mercado. A intención de Washington de evitar que a balanza da guerra se incline cara a Putin marca a súa principal aposta xeopolítica Aínda que esta polaridade estivo presente no período Trump, e despois no Biden, xa en 2024 adquire outro cariz. A crise xeopolítica e a transición de poder actual cara á multipolaridade, moi seguramente fará esta contradición máis sistémica e menos cultural e ideolóxica. Dúas situacións móstranse como os grandes árbitros da cita electoral. Unha é interna e a outra, externa. Pero, como todo proceso social na globalización, isto está marcado pola glocalidade, é dicir, intervido por lóxicas globais e locais ao mesmo tempo. Ucraína e o fentanilo. A primeira, unha guerra que se operativiza con balas; a segunda, unha "guerra" producida pola utopía do comercio global e a erosión do Estado por anos de neoliberalismo. O conflito en Ucraína non fai máis que agravarse. As recentes declaracións do presidente de Francia son mostra diso. A intención de Washington de evitar que a balanza da guerra se incline cara a Putin marca a súa principal aposta xeopolítica. Rusia non cede ás sancións. E como relata o experto e asesor militar David P. Goldman, a robusta infraestrutura militar rusa, sólida e en crecemento pese ao desgaste da guerra, fai imposíbel o triunfo ucraíno. Pero, como tamén indica o experto, o liderado do Pentágono e a Casa Branca seguen confiados en que poderán cambiar ese resultado. Hipermilitarización Xa Biden ten sobre as súas costas a catástrofe xeopolítica que supuxo a fuxida militar de Afganistán. Correr a mesma sorte en Ucraína sería mortal, electoralmente falando. Trump sábeo e tacticamente desprega unha narrativa para proxectarse como o gran promotor dunha solución negociada. EUA parece non aguantar unha humillación máis no terreo xeopolítico, o cal pode converterse nun elemento disruptor da dinámica electoral. Un recente artigo de Bloomberg destaca que os estados indecisos (sinala Arizona) están a observar a sobredose descontrolada do fentanilo para dirimir a súa decisión nas presidenciais. O tema, segundo unha enquisa citada de News/Morning Consult, xa superou o cambio climático, o aborto e o conflito en Gaza dentro dos ámbitos de preocupación nacional. Aquí prodúcese un novo choque. A política de hipermilitarización fronteiriza fracasada dos republicanos choca coa premisa asistencialista dos demócratas, tamén derrotada pola realidade. Do pulso arredor desta epidemia, que anualmente cobra a vida de máis 80.000 cidadáns (só mortes rexistradas), dependerá en boa medida o resultado de novembro. Con todo, ambas as situacións son un reflexo da distopía estadounidense actual, que dificilmente se poderá resolver nun evento electoral. A mesma pulsión excepcionalista que levou os EUA a empatarse en Ucraína é a mesma que, tras erosionar as fronteiras e os estados nacionais, permite que drogas como o fentanilo crucen libremente e se integren no torrente sanguíneo da sociedade norteamericana, descompóndoa a pasos acelerados.