A inflación continúa sendo uns dos principais debates económicos do momento. Se ben nos últimos meses estamos vendo certa desaceleración no seu crecemento, é un problema lonxe de ter finalizado. En primeiro lugar porque o que estamos vivindo é iso, unha desaceleración, pero os prezos continúan en aumento, simplemente medran máis lento que en boa parte do 2022.
Indo aos datos, parece que a inflación está controlada: a inflación mensual en Galiza en outubro foi dun 0,5% (é dicir, o que subiron os prezos de setembro a outubro) mentres a de novembro e decembro foi de tan só o 0,1%, nunha tendencia favorable dende xullo do ano 2022. Sen embargo, se afondamos algo máis nos datos hai unha referencia preocupante: a inflación subxacente (o que soben todos os prezos excepto enerxía e alimentación) medrou un 1,1% en outubro e un 0,9% en novembro e decembro, sendo os tres peores meses do 2022 a excepción de abril.
Este dato resúltanos interesante porque a inflación medrou moito inicialmente por causa da enerxía, pero ao darse certo descenso dos prezos enerxéticos a inflación tende a controlarse. Pero sen embargo, o prezo do resto de produtos continúa en aumento, porque os prezos de produtos non enerxéticos son menos volátiles e tardan máis en reaccionar.
Estamos diante dunha desaceleración, mais os prezos continúan en aumento
Indo ao concreto, isto significa que para unha familia os prezos enerxéticos estanse moderando, pero o resto de produtos que consume vanse seguir encarecendo cando menos na primeira metade do 2023, mentres os ingresos familiares están estancados. Polo tanto, o 2023 será un ano de descenso da capacidade adquisitiva das maiorías sociais, a non ser que existan medidas dende o sector público que limiten esta situación, en particular favorecendo os incrementos salariais.
Agora ben, nestes momentos vivimos tamén incertezas que dificultan ver canto e como se vai moderar a inflación, ou se a situación se prolongará no tempo. En primeiro lugar, porque os prezos enerxéticos poden volver medrar por tres motivos: xaneiro é un mes frío onde aumenta o consumo de electricidade para a calefacción, polo que tradicionalmente os prezos tenden a subir; a tensión con Rusia na súa exportación de petróleo pode encarecer os combustibles e, por último, o fin da axuda de 0,20 euros ao combustible vai favorecer novos incrementos de prezos enerxéticos.
Reformar os mercados enerxéticos
Un elemento que pode limitar esta situación é o crecente consenso europeo da necesidade de reformar os mercados enerxéticos, sen coñecer aínda cal será a proposta definitiva. Aínda sen cambio regulatorio, claramente a ameaza de cambio normativo está tendo un efecto moi importante nos mercados (e cando falamos de mercados falamos de grandes empresas e especuladores), que decidiron dar unha pausa á súa espiral de suba de prezos e aumento de beneficios para evitar unha reforma que poida prexudicalos.
En contrapartida, dous elementos van ter impacto sobre a inflación subxacente, con consecuencias diferentes. En primeiro lugar a revalorización do euro fronte ao dólar, nunha tendencia iniciada en decembro onde a moeda europea está gañando valor fronte ao dólar, rompendo a tendencia vivida ao longo de todo o 2022.
A evolución monetaria é importante tamén para os prezos, xa que se o euro vale máis, as importacións vólvense máis baratas e, polo tanto, a inflación tende a baixar. Esta situación é favorable ao consumidor local, pero prexudica as empresas exportadoras, ás que lles custa máis vender no exterior.
A suba dos tipos
En segundo lugar, a suba de tipos de xuros por parte do Banco Central Europeo, que o que fai é arrefriar o crédito, reducindo os préstamos realizados polo sistema bancario. Como prestar é máis caro, outórganse menos créditos e iso leva a que as familias consuman menos e que as empresas reduzan o investimento, o que frea o crecemento de prezos.
Esta decisión afecta negativamente ao consumo e, polo tanto, ás familias, e pode ter éxito para o control da inflación subxacente, pero en ningún caso para o control da inflación, xa que os tipos de xuro non teñen capacidade de frear os prezos enerxéticos, que dependen do mercado exterior, polo que potencialmente é unha medida con máis consecuencias negativas que positivas.
