Como as finanzas desangran a economía

Nun dos meus últimos artigos neste mesmo medio sinalaba que o declive do neoliberalismo deixaba unha serie de indicadores en vermello entre os que citaba unhas débedas públicas e privadas disparadas. Unhas débedas que derivan do modelo neoliberal de crecemento económico, que é un crecemento en base ás débedas. Así se, por caso, analizamos a evolución destas en España vemos como a débeda privada dos sectores non financeiros (fogares e empresas) que se disparará durante o período da burbulla inmobiliaria (81,9% e 113,6% do PIB respectivamente) nas décadas seguintes, a pesares dalgunhas rebaixas importantes (no 2019), mantén un peso moi relevante (como media 65,9% e 86,5% do PIB) tal que segue apancando a economía dos fogares e das empresas. En relación a débeda pública subliñar como se disparou dende a crise bancaria (2008) pasando de representar o 39,7% do PIB (2008) ao 111,6% (2022), entre outras causas porque o goberno español de quenda asumiu as débedas do sector bancario cando acudiu ao seu rescate. Evolución da economía Vendo esta evolución das débedas cabe preguntarse que relación hai entre este apancamento e a marcha da economía española que se ven caracterizando por un longo período que algúns cualifican dunha fase de crecemento moderado pero que sería máis correcto cualificar dunha "grande austeridade". Se consideramos o período que abrangue dende a crise bancaria (2008), a economía española, agás estes dous últimos anos (2021, 2022), nunca tivo un crecemento anual superior ao 3% do PIB, con anos negativos, de forma que o crecemento medio anual en termos nominais foi dun 0,6% que reflicte un estancamento económico. Velaí que no ano 2022, e pesares dos importantes crecementos nos anos 2021 e 2022, a economía española aínda non teña recuperado, en termos reais, os valores previos a crise bancaria (85,1%). En base a estes datos vemos como a evolución das débedas e da economía españolas nos mostra que o chamado, en inglés, sector FIRE (Finanzas, Seguros e Bens raíces) absorbe unha parte cada vez meirande da economía (algo que sucede practicamente en todo Occidente, especialmente na Unión Europea e os Estados Unidos) pasando así a ocupar o centro da mesma (Galicia non escapa a esta tendencia). Esta posición ganada polo sector FIRE vai en prexuízo claro dos fogares, das empresas e do Estado. Se os axentes públicos e privados teñen que destinar unha parte moi relevante dos seus recursos ao pago dos servizos da débeda (xuros e amortizacións) menos terán para o gasto en bens e servizos. En termos macroeconómicos "a débeda desvía o excedente económico do que debería ser o seu camiño, o consumo e o investimento: a débeda afoga a economía", (Matar ao hospede, Michel Hudson). Paralelamente a esta marcha das débedas e da economía prodúcese por parte dos acredores (as finanzas) un cambio no destino dos seus diñeiros que xa non van orientados aos créditos para o consumo, a produción e o comercio. Como puidemos comprobar durante a expansión cuantitativa aprobada polo BCE (que ascendeu a un billón de euros) a gran banca europea, e tamén algunhas grandes empresas, aproveitaron esta abondosa liquidez nun período de baixos tipos de xuro para comprar accións, bonos e bens raíces, o que serviu tanto para incrementar os valores dos seus patrimonios (velaí a razón de fondo da súa forte oposición a que se graven fiscalmente) como para encher os bolsos dos seus accionistas e directivos grazas a un incremento nos prezos dos seus activos superior ao da economía. A gran banca española declarou en setembro uns beneficios de case 20.000 millóns de euros, dos cales máis de 8.000 corresponden só ao Banco Santander Fogares e empresas, en dificultades Asistimos así a un cambio transcendental na marcha e evolución da economía marcada por un desangrado dos fogares e das empresas, apancados polas súas débedas, en favor dun sector financeiro cada vez mais poderoso. Así se, por caso, atendemos aos resultados económicos nestes últimos anos observamos que fronte ás dificultades que atravesan a maioría dos fogares e das empresas a gran banca española presenta uns resultados extraordinarios: en setembro deste ano 2023 declarou uns beneficios de case 20.000 millóns de euros dos cales máis de 8.000 corresponden só ao Banco Santander. Que está pasando? Que tal como se sinala no titular deste artigo as finanzas están desangrando a economía. Un fenómeno que, como indicaba antes, se estende por todo Occidente (Europa e os Estados Unidos). Diante desta evidencia cabería preguntarse: para que serviron realmente os rescates bancarios?