Cangas e a economía da auga

A falta de auga foi, posiblemente, a principal razón que limitaba o aumento da poboación e da actividade en Cangas. As restricións eran tamañas que a partir de agosto/setembro as esperas nas fontes eran notables, e aínda así non sempre se conseguía a auga necesaria; se se podía poñíase unha cisterna na casa coa auga que se conseguía e, ata novembro, a penuria de auga mantíñase normalmente. Dende os anos 70 intentouse a buscar solucións, tratando de localizar acuíferos, embalsar a auga que se puidese. Todo insuficiente: se se propoñía facer un encoro no río Bouzós, naturalmente os titulares de dereitos a rego de Coiro opoñíanse... os dereitos a facer pozos restrinxíanse, as capas freáticas descendían e finalmente foise optando por encher depósitos da traída traendo auga en camións cisterna. Naturalmente, todo iso era insuficiente. Hai que ter presente que o Morrazo era, ou polo menos iso se dixo sempre, a zona rural de maior densidade de poboación da Europa. A dinámica de aumento da poboación e da urbanización a partir dos 70 aumentou ata o límite a presión sobre a auga. Para cugulo, de formas que non entendo ben, houbo explosións de barrenos por obras que cegaron correntes subterráneas e mesmo pozos, deixando algúns negocios, fincas e alxibes sen auga, polo que houbo que cambiar o seu destino. Moitas casas do Costal, construídas sobre rocha viva, tiñan no chan un "pozo" escarvado na propia pedra duns 30 centímetros de fondo por 90 de lado, que se enchía pola auga que se filtraba polas propias grechas das pedras, e despois rebordaba o saneamento. Desa forma esas casas sempre tiñan uns 200 litros de auga, digamos corrente, que cubrían as necesidades da casa. Coa construción de máis casas, pedras enriba, acabouse con esta forma de abastarse de auga. A solución parece que veu cando Cangas se conectou á traída de Vigo, principalmente desde o encoro de Eiras. Entón xa non habería máis restricións de auga. Empezouse a tratar frivolamente os nacedoiros, ignorar o descenso das capas freáticas; as augas da chuvia de viarios espazos urbanizados ía directamente a pluviais, e de aí ó mar e rios... Vas por unha estrada e cando chove, toda esa auga vai á cuneta e ó mar... Pero o espazo urbano, impermeable á chuvia, medra, e entón menos chuvia vai empapar a terra e nutrir as capas freáticas e os nacedoiros. Coma se non chovese Se vas construír unha casa e nas obras aparece unha corrente subterránea, o máis frecuente, dende que chegou a traída de Vigo, é tapala. Isto, seguramente oposto á lei, era mesmo recomendado por funcionarios, para o meu horror duplo: por un lado, a frivolidade cos recursos hídricos; pola outra, a expectativa das falcatruadas que fará esa auga que agora queda ceiba, acaso arrestando pola terra e quen sabe se causando ocos que no seu momento derrearán as superficies, como pasou en Vigo algunhas veces, coma tal hai vinte anos, nos que algunhas rúas se viñeron embaixo, camión que circulaba incluído, por esta causa. Certo que non volvín saber de moitos máis episodios, pero eses foron bastantes para causar asombro. Aplaudo aos arquitectos e urbanistas que aman a auga Hai outras cousas curiosas: a cidade de México, e tamén San Luís Potosí, ao urbanizaren extensamente, a terra, por baixo, foi secando e deixou ocos: ao se iren esmagando, a terra inclinouse e algúns edificios quedaron tortos, estilo Torre de Pisa. Os urbanistas de hoxe constrúen o espazo urbano absolutamente horizontal, coma se non chovese, óptimo para a circulación dos coches, pero nosoutros, xente de a pé, cando chove, temos que andar a tripar na auga e levar salseiros dos simpáticos pneumáticos, cousa non sempre amable: as rúas antes construíanse coas inclinacións e recollidas de augas. Hoxe, inda ben non caen catro gotas, tórnanse regatos, para fastío do camiñante. Algúns anos houbo ameaza e restrición de auga na traída de Vigo. Penso que nos ten que servir de alarma: dilapidar toda a auga que temos a man e despois engancharse vai acabar por darnos desgustos. As capas freáticas tamén as teremos que coidar, e non vexo outra forma como non sexa "ten que entrar na terra tanta auga canta sae". En Cataluña aprovéitanse as augas dos tellados cando chove para unha cisterna. Eu vexo como a auga do meu tellado vai directamente a pluviais. Despois rego con outra, da traída ou subterránea. Para o meu gusto, os arquitectos, urbanistas e demais deberían idear todas as microformas posibles de aproveitar e utilizar a auga que nos bendice. Aplaudo aos arquitectos e urbanistas que aman a auga.