O mito do crecemento económico

Agora que estamos en campaña electoral sería de desexar que desde posicións de esquerdas que aspiran a ser alternativa á dereita conservadora galega se expuxesen alternativas tanto sobre os problemas conxunturais que afectan, por caso, a economía e a sociedade galega como tamén sobre aqueles outros de carácter estrutural que condicionan o futuro inmediato de todos e que teñen moito que ver co actual mito do crecemento económico. Hai máis de 50 anos (1971) que o I Informe Meadows do Club de Roma (Os límites do crecemento) puxo en evidencia a grave irracionalidade que supón toda esa mitoloxía do crecemento económico que cifra a salvación da humanidade no continuo aumento da produción e consumo de bens e servizos que se acompaña dunha crecente extracción de recursos e emisión de residuos. Malia o tempo transcorrido non parece ter sido suficiente para impoñer a lóxica incontestable deste límite pois foi substituído pola "fe na meta universal do crecemento económico como solución aos problemas do mundo actual, agochando a irracionalidade ou o crecente cinismo que impregna a difusión desta mensaxe", (J.M. Naredo, Raíces económicas del deterioro ecológico y social). O auxe da mundialización supuxo a adopción do dogma neoliberal, dun pensamento único que defende o crecemento económico continuo A pesar de que nas décadas posteriores houbo un certo cambio de discurso con relación ao medio ambiente, o incremento da produción e da renda seguiron a ser os obxectivos estratéxicos aínda que agora ao termo crecemento se lle engadiría o cualificativo de sostible sen que, por iso, mudara o procedemento de crecente extracción de recursos e de emisión de residuos. Un discurso que incluso chegaría a introducirse no II Informe Meadows (1991), cando ademais de recoñecer a deterioración planetaria nas dúas décadas previas se defendía a idea de que malia os necesarios límites ao crecemento "non ten por que habelos para o desenvolvemento" por que é posible fixar as condicións baixo as cales crecemento sostible, medio ambiente limpo e ingresos equitativos poden seren organizados. Algo que como estamos vendo non deixa de seren un oxímoro. O auxe da mundialización supuxo a adopción a nivel mundial do dogma neoliberal, dun pensamento único que defende o crecemento económico continuo a pesar dos seus evidentes fallos. Por que se a mundialización neoliberal trouxo crises financeiras recorrentes e desigualdades crecentes tamén se acompañou dunha desmedido e intensa deterioración ecolóxica mundial. Durante este tempo a obsesión polo crecemento económico continuo deixaría a un lado os custos sociais e ambientais. Lóxica capitalista Pero deixar a unha beira os problemas non implica que estes desaparezan, senón que mesmo poden acelerarse, como pasou coa deterioración ambiental. Unha aceleración cuxa visibilidade non puido ocultarse dado que a dimensión que foi adquirindo espertou unha conciencia ambiental cidadá que parecía durmida. Un espertar que empezou a preocupar a capitalistas e políticos que viron a necesidade de canalizalo sen por iso cuestionar un modelo de crecemento económico que produce o actual estrago ecolóxico. Todo o contrario, tratábase, e así se fixo, de convencer a cidadanía de que o crecemento económico non só é compatible co desenvolvemento económico senón que ambos os dous o son coa conservación do medio ambiente e todo isto, claro está, dentro da lóxica capitalista. Por que o progreso destas sociedades vai unido necesariamente ao crecemento continuo da produción e o consumo de bens e servizos. Un dogma cuxo obxectivo último era o de salvar a toda costa a meta do crecemento económico. Un obxectivo para cuxa defensa non se dubida en afirmar, contra todas as evidencias, que os países consonte medran economicamente tenden, tal como demostra a curva de Kutznets, a resolver os problemas ecolóxicos. Un mito que non foi quen de ocultar que o crecemento económico vén acompañado tanto dun quecemento da atmosfera ("cambio climático") como dun crecemento maior da extracción de recursos e da emisión de residuos. Un mito propio dun mundo desenvolvido (Norte) que oculta como moitos dos recursos empregados para o seu desenvolvemento son extraídos do Sur a costa dun enorme desgaste ecolóxico destes últimos. Un mito que oculta que a defensa do medio ambiente nos países ricos se fai a costa dunha maior deterioración do medio ambiente global, utilizado como fonte de recursos e sumidoiro de residuos. Un mito do crecemento continuo que pon en evidencia que mentres non se rompa co mesmo, mentres se manteña un discurso que identifica desenvolvemento con crecemento económico e este cun continuo aumento da produción e consumo de bens e servizos, estarase impedindo calquera posibilidade alternativa, por que estaremos aceptando o continuo estrago ecolóxico e a crecente polarización social que arrastra o desenvolvemento capitalista.