Agroecoloxía e saúde

O Pacto Verde europeo ten como obxectivo promover a transición ecolóxica vencellada ao desenvolvemento dunha sociedade equitativa e próspera cunha economía moderna e competitiva. Baséase na concreción dunha serie de obxectivos dos que podemos destacar a redución dun 50% de uso e risco dos pesticidas de síntese química, dun 30% do emprego de fertilizantes e alcanzar polo menos un 25% da superficie agraria europea xestionada en ecolóxico. Todos estes obxectivos teñen como data límite o 2030. A xestión sustentable do territorio é unha necesidade imperante que afecta os propios ecosistemas pero tamén a todo o sistema agroalimentario tal e como se sinala na estratexia europea 'Da granxa a mesa'. Nos últimos anos o emprego masivo de biocidas (herbicidas, pesticidas e praguicidas) así como fertilizantes está a causar enormes problemas medioambientais e de saúde aos hábitats, animais e a poboación humana. Un exemplo é a relación entre o emprego de glifosato e o cancro de mama atopada nalgúns estudos. Dende as administracións públicas propóñense solucións para conseguir os obxectivos de minimizar o emprego de fertilizantes e herbicidas, pero estas, moitas veces non teñen en conta a persoa que os emprega. A falta de información e consenso na co-creación destas solucións fai que moitas das medidas que se promoven dende a administración non sexan adoptadas polos gandeiros, agricultores e forestais para así conseguir a tan lograda transición ecolóxica. Debido a esta situación, a pregunta sería que podemos facer nós, como sociedade, para modificar ou cambiar as pautas de produción intensiva que se dá na meirande parte das rexións europeas. A adopción de medidas por parte da sociedade debe participar do recoñecemento inicial da problemática existente. A visibilización de retos a superar pasa pola veracidade da información, con base en datos científicos, e unha comunicación desta información aos xestores do territorio e á sociedade, que é a que sufre desta mala xestión. Novos consumos Este movemento fomenta a compra de produtos que se recoñezan como de produción próxima ao lugar onde se van consumir. Nos últimos anos estamos a constatar movementos sociais que van nese sentido, como é o movemento asociado a agroecoloxía, no que a poboación, consciente dos riscos ambientais e socias que xera o uso excesivo de fertilizantes e biocidas, decide como último elo da cadea alimentaria modificar estas pautas. E para iso empregan a maior ferramenta de que dispoñen: a compra de produtos. Este movemento fomenta a compra de produtos que se recoñezan como de produción próxima ao lugar onde se van consumir; que se baseen en prácticas tradicionais, como é o caso de rotación de cultivos en vez de emprego de herbicidas; no emprego de abonos verdes e fertilizantes orgánicos en vez dos minerais ou prácticas que preservan a biodiversidade como o emprego de especies leñosas. Con todo, o poder dos consumidores non é, moitas veces, abondo para fomentar a transición agroecolóxica na xestión dos terreos agrícolas. O fomento de sistemas de mercado adecuados e a provisión de infraestruturas son piares básicos para que esta transición aconteza. Exemplos son o emprego destes produtos vinculados á agroecoloxía en centros públicos como os colexios ou os hospitais, que xeren un mercado para que os produtores sexan capaces de realizar de xeito rendible esta transición, tamén o desenvolvemento dunha extensión agraria que se encargue non só de formar, se non tamén de resolver problemas asociados á implementación de técnicas tradicionais, pero novas para o sector primario na actualidade. Os principios agroecolóxicos asociados a conceptos como a ecointensificación, que implica unha intensificación vinculada á optimización do uso dos recursos, en breve, producir máis con menos, teñen que ser adoptados polos agricultores, forestais e gandeiros, de tal xeito que se adapten as súas condición ambientais e produtivas. Para iso, é fundamental que o coñecemento estea accesible e desenvolto de tal xeito que calquera poida ser capaz de empregalo, aínda que tamén é importante que os membros do sector primario poidan ter acceso a consultores experimentados e que á súa vez coñezan a zona onde se pretende desenvolver o proceso de transición. ALREADY e AE4EU A Comisión Europea financiou dous proxectos a nivel internacional, ALREADY e AE4EU. Estes teñen como obxectivo inventariar todas as prácticas agroecolóxicas nos diferentes países europeos, o coñecemento existente no ámbito da investigación e dos membros do sector primario que traballan na agroecoloxía. Este coñecemento, traducido aos diversos idiomas está dispoñible nas hubs e plataformas destes proxectos nas que se poden realizar buscas de xeito sinxelo. Ademais están a desenvolver unha rede de agricultores, forestais, técnicos de administración, gandeiros, extensionistas, consultores, intermediarios, consumidores, vendedores integrados a través dun foro para que intercambien experiencias, se fagan consultas que favorezan esta transición e tamén a solicitude de proxectos de cooperación, adaptación e co-xeneración do coñecemento, como son os grupos operativos rexionais e supranacionais que financian a Xunta e o Ministerio a través dos programas de desenvolvemento rural, respectivamente.