O Museo de Galicia do Seminario de Estudos Galegos revive en Santiago

Pezas relacionadas co patrimonio musical, como unha zanfona de nogueira, ferro e óso que data do século XIX; coa vestimenta galega tradicional, como unha coroza de comezos do século XX; cos oficios artesanais, como unha colección de ferraxes ou como as pezas de olería de Buño ou Niñodaguia, dous centros oleiros que continúan hoxe en activo de entre a vintena de aldeas oleiras que existían na Galicia no primeiro cuarto do século XX. Estas e outras pezas son as que se poden ver na mostra O futuro dun legado. O museo de Galicia, que se inaugurou onte no Museo do Pobo Galego e que consiste nun itinerario polas pezas da colección permanente que antes formaran parte do desaparecido museo que o Seminario de Estudos Galegos (SEG) creou en 1930 no Colexio de Fonseca, en Santiago de Compostela. Coincidindo co centenario daquela institución, o Museo do Pobo recupera o proxecto do Seminario de crear un Museo de Galiza, que chegou a ter unha vida efémera no campo da exposición aínda que brillante no campo da investigación e no da da documentación. A idea de crear un Museo da Galiza tiña xa un longo percorrido que decorreu paralelo á historia do proceso de recuperación da identidade galega. Desde finais do século XVIII xurdiu en toda Europa o interese polo estudo e a conservación da cultura e das tradicións populares, intensificándose esta corrente durante o século XIX grazas á evolución dos estudos etnolóxicos. A Galiza non foi allea a esta tendencia e ao seu prurito de crear institucións nos que eses estudos atopasen un marco axeitado: desde as chamadas Deputacións Arqueolóxicas, que nadas arredor de 1842 incluíron entre os seus integrantes a personalidades como Verea de Aguiar ou Neira de Mosquera, até a creación, en 1884, do fugaz Museo Arqueológico Central de Galicia, aberto pola Sociedade Económica de Santiago e inaugurado por Luís Rodríguez Seoane, un dos organizadores do Banquete de Conxo. Ou as sucesivas Exposicións Rexionais que servían de pretexto para reivindicar a creación do museo da Galiza. A aposta polas ciencias naturais, matemáticas e a biomedicina no Seminario de Estudos Galegos O nacemento do museo dunha nación Todos eles eran proxectos nados ao abeiro do movemento intelectual que había dar lugar ao Rexurdimento. Porén, foi a aparición case simultánea das Irmandades da Fala (1917), a aparición da revista Nós (1920) e a creación do Seminario de Estudos Galegos (1923) a que propiciou o ambiente teórico propicio para que a vella reivindicación se fixese realidade. En 1923, Fermín Bouza Brey publica no Faro de Vigo un artigo,"A creación do Museo de Galicia", a prol da creación do museo. Antón Vilar Ponte séguelle desde as páxinas de El Sol, co artigo “En torno a la idea de creación de un museo”. Mentres, o SEG continúa co seu labor de catalogación iconográfica, as campañas de campo (Terra de Melide, Monforte de Lemos...) e os traballos de Florentino López Cuevillas e de Xaquín Lorenzo. Todo o traballo despregado, rigoroso e sistemático, desembocou finalmente, na cesión dun local ao SEG, por parte da Universidade de Santiago, para instalarse co seu museo, arquivo e biblioteca. O Seminario conseguía facer realidade, por fin, o arelado Museo de Galicia. Agora, co gallo do centenario da fundación do SEG, o percorrido inaugurado onte polo Museo do Pobo Galego "permitirá ás persoas visitantes saber máis sobre a orixe e sobre a historia das pezas recollidas polos membros do Seminario a través de códigos QR situados ao carón de cada unha delas" explica Manuel Vilar, director do Museo do Pobo Galego. "Trátase máis dun itinerario que dunha exposición", explica Vilar. "Moitos dos fondos do museo do SEG pasaron a ser custodiados polo Museo do Pobo Galego desde a súa creación en 1977, por expreso desexo de antigos membros do Seminario, como Xaquín Lorenzo "ou Antonio Fraguas, que foron, ademais, o primeiro presidente do Padroado e o primeiro director do Museo do Pobo Galego". En certa maneira, hoxe o Museo do Pobo tomou o relevo daquel proxecto dos membros do Seminario, non só polos fondos custodiados, senón, sobre todo, polos obxectivos marcados. "Hai que ter en conta que o Museo do Pobo abre corenta anos despois de que se clausurase o do SEG, pero é certo que a través das figuras de Fraguas e de Xaquín Lorenzo esa continuidade está implícita", declara Vilar. A etnografía do Seminario de Estudos Galegos: textos para coñecérmonos Estudos pioneiros Ese legado material do Seminario inclúe pezas relacionadas cos oficios artesanais, unha das materias de estudo preferidas polo SEG, que reunira un conxunto de ferraxes, espellos de pechaduras, petadores ou ferrollos, de entre 1870 e 1910, que proban a capacidade creativa dos ferreiros. Pezas dos traxes tradicionais galegos, elementos da vida cotiá ou apeiros agrícolas foron tamén obxecto de colección do Seminario, en cuxa selección se transloce a preocupación pola perda contemporánea dos trazos materiais e sociais da identidade galega. Entre as pezas máis significativas atópanse tamén as maquetas, do ano 1931, de casas tradicionais documentadas por Xaquín Lorenzo en Calvos de Randín e realizadas por Vicente Fernández Hermida, un membro do equipo de Cuevillas. Tamén as embarcacións tradicionais foron obxecto de estudo dos membros do SEG, pioneiros no estudo da cultura mariñeira. "Pero chegou o levantamento franquista e a arela desarelouse", lamenta Vilar. "Agora facemos un percorrido parándonos nesas pezas como unha mostra de continuidade. Tamén queríamos mostrar a necesidade de actualizar os discursos no Museo, tanto o museolóxico como o museográfico para seguir sendo atractivos e suxestivos socialmente. Mais para iso precisamos recursos e, nisto, tamén somos herdeiros do SEG", remata. Os novos contra os avellentados. A literatura de noso na xeira do Seminario de Estudos Galegos O embrión dun Museo Nacional O itinerario inaugurado onte no Museo do Pobo Galego pretende ser, en palabras do director do Museo, Manuel Vilar, "unha homenaxe ao Seminario de Estudos Galegos e unha mirada para constatar que vimos dunha tradición, o que significa tamén mirar para adiante e amosar ese patrimonio dunha maneira que sexa útil á sociedade de hoxe". Ao museo "foron chegando pezas, non só etnográficas, senón que os artistas tamén achegaron cadros e esculturas da súa feitura. Era o embrión dun Museo Nacional, mais o etnográfico tiña o seu peso específico". O Seminario de Estudos Galegos e o seu compromiso político