Xa no ano 1965 podemos atopar unha primeira referencia á existencia do Apalpador, neste caso non referíndose ao personaxe en concreto, senón a un día e unha acción. Referíndose á Noitevella, Jesús Taboada Chivite di que na Galiza "chaman tamén a esta noite, noite de apalpadoiro, porque se tocan os ventres para ver se -as crianzas- teñen comido para todo o ano, e os mozos visten roupas novas para garantir deste modo que todo o ano sexa así". Así o relata o etnógrafo nunha intervención baixo o título de O Nadal galego e a súa ritualidade recollida nas actas do Congreso internacional de Etnografía e Folclore de Santo Tirso.
Podemos atopar máis referencias ao Apalpador na literatura, pois no ano 2008, Antonio Reigosa, nas súas Xeografías do medo: Lugares da Galiza Máxica onde habitan os monstros, recolle esta figura no seu glosario de Monstros domésticos e da contorna doméstica, dos que aclara que "dentro das casas viven monstros pouco perigosos, aínda que hai algunhas excepcións". Desta forma, Reigosa describe o Apalpador como un "xigante, de oficio carboeiro, con vestiario esfarrapado". Deste personaxe di que "só entra nas casas na Noitevella" e que "o resto do ano vive nos montes orientais da Galiza. Esa noite -pola Noitevella- visita as crianzas cando xa están a piques de durmir, pálpalles a barriga e, se non está chea, déixalles un puñado de castañas", explica o escritor.
Tamén podemos encontrar o Apalpador se acudimos a fontes relixiosas. Así, xa en 2020, o reitor de Seminario Evanxélico Metodista, Enoel Gutiérrez Echevarría, nas súas 15 preguntas sobre o Nadal, inclúe o Apapaldor entre os seus catro exemplos de "trasgos natalicios da mitoloxía natalicia". O Apalpador é acompañado nesta selección pola Befana procedente de distintas partes de Italia, polo Olentzero de Euskadi e polo Esteru de Cantabria. Volvendo ao personaxe mitolóxico galego, o evanxelista metodista di sobre el que "en certas zonas do centro da Galiza escóitase a lenda do Apalpador, que chegaba o día de Nadal a palpar as barrigas das crianzas, deixando castañas aos máis delgados -para que engordasen- e carbón aos mellor alimentados -para que quecesen a casa".
[PODES LER A REPORTAXE ÍNTEGRA NO NÚMERO 533 DO SERMOS GALIZA, Á VENDA ESTA SEGUNDA FEIRA, 26 DE DECEMBRO]
