Chile segue México e busca nacionalizar o litio

O mandatario chileno Gabriel Boric anunciou nunha mensaxe televisada na madrugada da quinta á sexta feira a súa intención de nacionalizar o litio e as actividades asociadas no país, incidindo en que “esta é a mellor oportunidade que temos de facer a transición a unha economía sostíbel e desenvolta, non podemos darnos o luxo de desperdiciala”. Apenas dous meses antes era o presidente mexicano, Andrés Manuel López Obrador, quen trasladara unha medida semellante, que enmarcou na superación da época na que os seus recursos eran espoliados. “O petróleo e o litio son da nación, do pobo de México”, insistiu. Porén, a repercusión da decisión de Chile, o segundo produtor de litio do planeta e coa cuarta reserva máis grande, é moito maior para a economía mundial e para o mercado do litio que no caso de México, que aínda non iniciou a súa produción e ten a décima reserva máis grande deste material, con 1,7 millóns de toneladas métricas. De feito, Santiago é o actor dominante a nivel mundial en exportacións de carbonato de litio, refire o Observatorio da Complexidade Económica. O metal é chave na fabricación de baterías, sexan para coches eléctricos ou teléfonos móbiles. Amais de México e Chile, Bolivia xa nacionalizara o sector en 2008, nunha tendencia entre os países non occidentais a protexer os seus recursos naturais perante a explotación das grandes potencias, nese sentido, en 2020 Indonesia prohibiu as exportacións de níquel, outro dos elementos clave para a produción de baterías. Así e todo, no que atinxe ao litio, América do Sur é por cifras a peza central da minaría deste material. O denominado como triángulo do litio, que agrupa o norte de Chile, o noroeste de Arxentina e o suroeste de Bolivia, acumula máis da metade das reservas coñecidas de litio no mundo, un metal que posúen 24 Estados do planeta. O Servizo Xeolóxico dos Estados Unidos informa de que Bolivia conta con 21 millóns de toneladas métricas, Arxentina con 20 e Chile con 11 das 98 millóns de toneladas métricas identificadas. Agás estes países as maiores reservas estarían nos Estados Unidos (12) e Australia, con 7,9. O país oceánico é nestes momentos o maior produtor do mundo, con 61.000 toneladas métricas en 2022, seguido por Chile (39.000), a China (19.000) e a Arxentina (6.200). Isto xerou que tanto Washington como Beijing trataran de alcanzar acordos para garantir a súa subministración destes elementos críticos con varios países, unha carreira na que os expertos coinciden na vantaxe chinesa. Pepe Zhang, do centro de estudos Atlantic Council, explicou á BBC que os países latinoamericanos consideraron até o de agora máis atractivas as ofertas de Beijing pola vontade chinesa de “investir na produción de baterías en América Latina”, ao tempo que Washington “se centra principalmente en adquirir materias primas para que as empresas estadounidenses constrúan tecnoloxías ecolóxicas”. A estratexia chilena Boric debullou na súa intervención a Estratexia Nacional do Litio, que implicará a creación dunha empresa pública que participará en todo o ciclo produtivo, e encargou á sociedade estatal Corporación Nacional do Cobre de Chile (Codelco), o maior produtor de cobre do mundo, que defina o mellor camiño para lanzar a nova empresa. Baixo o control estatal, impulsarase a colaboración público-privada nun proxecto que fai fincapé na posta en marcha de novas tecnoloxías de extracción que minimicen o impacto nos desertos de sal, denominados salares, onde se efectúa esta minaría no país, e o desenvolvemento dunha industria que achegue valor engadido, como por exemplo a produción de baterías, algo que non está a acontecer até o de agora. O texto contempla crear unha rede de salares protexidos unha vez analizado o potencial de 60 desertos e lagoas salinas para a extracción de litio, na que busca involucrar as comunidades locais. A ese respecto, Boric destacou que a primeira parte do proxecto será “unha conversación directa entre o Consello de Pobos Atacameños e a miña persoa, non hai desenvolvemento posíbel sen a comunidade”. No que atinxe ás empresas privadas que operan no sector do litio no país, Albermarle e SQM, o presidente abundou que non rescindirán os contratos vixentes, pero confiou en que as empresas estean abertas á participación estatal antes de que as súas concesións caduquen en 2043 e 2030 respectivamente. Estas dúas empresas son as principais produtoras de litio do mundo e teñen acordos para subministrar Tesla ou LG. Este proxecto, que levará na segunda metade do ano ao lexislativo, permitirá construír “un Chile que distribúa a riqueza que todos xeramos dunha maneira máis xusta”, resolveu Boric. Un anuncio “impactante” “A estabilidade das políticas é moi importante para calquera proxecto mineiro”, sostivo Harsh Bardia, do Banco Nacional Australiano, que adiantou que a medida levará máis investimento a Australia, que aplica fortes exencións de impostos ás minas de litio. Pola súa parte, Reuters cualificou de “impactante” o proxecto chileno, aínda así, admitiu que o discurso de Boric “non provocou unha reversión nos prezos do litio”. Sexa como for, o certo e que as estimacións das necesidades de litio para a industria mundial revelan que a demanda en 2030 ascenderá a 2,1 millóns de toneladas métricas, 15 veces máis que a produción en todo o mundo o pasado ano. Xa na Arxentina, integrantes da progresista Fronte de Todos, do presidente Alberto Fernández, reiteraron a necesidade de avanzar na nacionalización do sector do litio no país. Ecoloxistas critican a minaría de litio Na Galiza non hai polo de agora ningunha explotación de litio tras tentalo empresas canadenses e españolas nas minas Alberta I e II, nos concellos de Beariz, Forcarei, Avión e Cerdedo-Cotobade, que foron freadas pola Xustiza ou polo baixo prezo do litio nos mercados internacionais, despois das protestas dos grupos ecoloxistas, que alertaron dos efectos ambientais deste tipo de explotacións criticando amais que os beneficios redundarán en grandes empresas e non nas comunidades. Aliás, esta semana rematou en Portugal a consulta pública do estudo de impacto ambiental para a mina do Barroso, a 20 km da Galiza.