Cambios tectónicos na xeopolítica mundial

Se hai tan só cinco anos alguén advertise que Arabia Saudita estaba disposta a comerciar o seu petróleo cunha moeda distinta ao dólar, que habería novamente unha guerra no corazón de Europa cortesía da OTAN ou que un atentando voaría as tubaxes do complexo de gasodutos Nord Stream, moi seguramente descartaría ditas proxeccións por parecer delirantes. Os acontecementos disruptivos na orde mundial, a nova reconfiguración dos equilibrios de poder a nivel internacional e unha arquitectura de organización de bloques de influencia de novo tipo que emerxe con forza en Eurasia, en detrimento da hexemonía estadounidense, parecen estar a desafiar permanentemente a nosa capacidade de comprensión, ás veces pasándoa por unha aceleración cada vez máis acentuada. Ante isto, elaborar un mapa breve de cambios xeopolíticos específicos permitiría deitar luz sobre o punto actual no que nos atopamos, para dese modo proxectar a evolución e as tendencias dominantes no futuro inmediato das relacións internacionais. 1.— O xiro saudita: en xaneiro deste ano, o reino de Arabia Saudita, principal exportador de petróleo a nivel mundial, declarouse aberto a negociar os seus hidrocarburos en yuans. A declaración fíxose un mes despois de que o presidente de China, Xi Jinping, visitase o reino, prendendo as alarmas en Washington, o que pode interpretarse como unha liña de acción críbel no mediano prazo. Arabia Saudita é esencial para soster a hexemonía global do petrodólar. Este movemento, ademais de instaurar o dominio global do dólar, xerou unha dialéctica de retroalimentación entre os excedentes producidos polo reino e o aumento da débeda estadounidense, que permite financiar campañas militares e unha extensa rede de seguridade e vixilancia a escala global. Os últimos dous cumes do G20 realizáronse en países non occidentais que gañan terreo como novos líderes da economía Romper o privilexio de exclusividade do dólar no comercio petroleiro traería graves consecuencias para a posición de primacía mundial da divisa estadounidense, quedando debilitada. En paralelo, traduciríase nun aumento do uso global de moedas. 2.— Atentado ao Nord Stream: estremeceu a opinión pública mundial e trouxo incerteza e inseguridade sobre unha escalada do conflito en Ucraína que podería levar a guerra a un taboleiro xeográfico máis amplo. As revelacións recentes do recoñecido xornalista Seymour Hersh apuntan a que EUA é responsábel directo da sabotaxe. O complexo Nord Stream representaba a base enerxética que garantía a interacción e a unidade de intereses entre Alemaña (Unión Europea) con Rusia, polo que a súa destrución é unha metáfora de que ambas as entidades seguirán destinos xeopolíticos. A voadura do Nord Stream implica unha ruptura da orde política europea que se concibiu incluíndo Rusia e reforza a viraxe euroasiática da Federación, robustecendo as súas relacións con China e India. No reverso desta situación, a dependencia do bloque europeo cara a EUA. Mais dita ruptura reforza o curso da desglobalización e afianza ecuacións xeopolíticas emerxentes, os BRICS+, a Unión Económica Euroasiática e a Organización de Cooperación de Shanghai (OCS), que reducen o alcance da hexemonía estadounidense. 3.— Nova arquitectura financeira, desdolarización e un G20 que impresionou a todos: China e Rusia veñen profundando o seu comercio bilateral con base nas súas moedas nacionais. A principios deste ano acordaron a creación dunha moeda dixital co obxectivo de independizar do dólar os seus intercambios comerciais e financeiros. A finais do ano pasado, India e Rusia abandonaron o dólar para as súas transaccións bilaterais. Desde mediados do ano, a OCS vén traballando nunha moeda alternativa para articular o comercio entre Irán, China, Rusia, India e Paquistán. Cada un destes movementos reflicten que a tendencia cara á desdolarización e a rexionalización do comercio, sustentado en arquitecturas financeiras independentes e baixo control estatal, será dominante no curto e mediano prazo. Isto implica que a nova orde multipolar en ascenso empeza polo financeiro, fortalécese no económico e comézase a expresar institucionalmente no político. Mostra diso é que os últimos dous cumes do G20 realizáronse en países non occidentais que gañan terreo como novos líderes da economía mundial: Indonesia, en 2022, e India, en 2023. En ambos eventos o bloque de poder occidental non logrou reunir o suficiente quórum para amplificar a súa estratexia de contención contra Rusia e China. As reunións non só expresan un reordenamento xeopolítico mundial senón o desprazamento acelerado cara a Eurasia dos eixos xeográficos de decisión, influencia e autoridade. Nesa nova orde, tal parece que as potencias occidentais terán un papel cada vez máis marxinal, o que implica un cambio apoteótico do mundo ao que estabamos afeitos.