Transición enerxética e resistencias invisibles

A decisión máis ou menos global da desconexión dos combustibles fósiles e a aposta clara e sen retorno pola transición enerxética e pola xeración de electricidade renovable está a atopar, porén, resistencias e dúbidas. Algunhas atópanse en forma de rexeitamento social nalgúns dos lugares chamados a acoller as infraestruturas de xeración. Parte deste rexeitamento ten a súa base nunha percepción de que os beneficios potenciais que a actividade reportaría en termos de postos de traballo continuados, retención de rendas e xeración de actividade económica indirecta ou vinculada coa cadea de valor enerxética son insuficientes como para compensar o establecemento da infraestrutura enerxética. Posiblemente, na medida en que a compensación sexa percibida como axeitada e suficiente, controlable e avaliable, e cun impacto directo, seguro e positivo na veciñanza afectada, o rexeitamento trocaríase, de camiño, en boa acollida. Outro tipo de resistencias marcámolas cada persoa como consumidores. En moitos casos debemos decidir se continuamos a empregar as instalacións baseadas en combustibles fósiles que temos para calefacción e auga quente nas casas e edificios, ou se investimos en autoconsumo, co conseguinte esforzo económico a recuperar no medio prazo. As nosas decisións de mobilidade tamén teñen o seu impacto: uso de automóbil propio (de gasoil, gasoliña, híbrido ou eléctrico) ou de transporte público. Porén, en Galiza témolo máis doado que noutras rexións do Estado, xa que en numerosos casos non contamos cunha alternativa de transporte público, polo que ademais non podemos acceder ás axudas que si hai noutras comunidades. Estamos, pois, ante unha dobre penalización, que sobre todo se está a experimentar no noso rural, co maior parque móbil de gasóleo de todas as zonas rurais do Estado. A dúbida de como se acompañará o noso rural no necesario e obrigatorio cambio do parque móbil, xorde de camiño, e as respostas comezan xa a ser urxentes. Resistencias Os acontecementos de desestabilización política, accións bélicas ou ameazas de posibles enfrontamentos entre Estados provocan así mesmo resistencias. Estes contextos impactan no curto prazo, nos prezos dos combustibles fósiles e por extensión nos prezos da electricidade, ainda que a porcentaxe desta que é xerada vía combustibles fósiles sexa cada vez máis reducida. Como resultado, os elos da nosa economía e os petos dos consumidores sofren a volatilidade dos prezos, que conducen, en moitos casos, a cuestionarnos a idoneidade a aposta pola necesaria transición enerxética. A transición enerxética esconde a repetición do modelo de dependencia, pero desta vez nun elo anterior, no da fabricación das infraestruturas renovables Se ampliamos o prisma e proxectamos ao medio e longo prazo o que está a acontecer, podemos observar como se está pasando dun esquema económico e enerxético de dependencia dos combustibles fósiles a outro máis libre e independente, focalizado no elo da produción de electricidade. Se a isto engadimos o proceso iniciado da electrificación dos sectores (chave a do transporte), da sociedade e da economía, podemos debullar un futuro no que, aínda máis, será fundamental como resolva cada territorio o seu trilema enerxético: acceso continuado e seguro a unha enerxía de calidade, que debe ter un prezo asequible que non condicione negativamente a competitividade da súa economía, ademais de que teña o menor impacto medioambiental posible. Porén, a transición enerxética verde esconde a repetición do mesmo modelo de dependencia, pero desta vez nun elo anterior, no da fabricación das infraestruturas renovables. Así, agora non son as reservas de combustibles fósiles as que condicionan o desenvolvemento económico dos países que precisan deles. Senón que, desta vez, son os minerais críticos precisos para a fabricación das tecnoloxías renovables os que conforman a nova realidade do mercado enerxético: minerais e materias primas almacenadas en reservas, localizadas en zonas concretas do mundo -moitas delas inestables xeopoliticamente e con influencia rusa e chinesa- dende as que hai que importalos. O resultado? De novo, fuga de rendas, mercados non eficientes, movementos xeopolíticos, volatilidade nos mercados e potencial rutura de fornecemento. Coidado, porque a maior resistencia pode estar orixinada nun erro de deseño do proceso de transición. En todo caso a solución, de atopala, viría da man da ciencia, da investigación e da innovación. Por que non apostar porque a ciencia atope novos materiais que corrixan o erro de mercado? As infraestruturas e os profesionais xa existen e están nas universidades e nos centros tecnolóxicos. Tan só faltan recrusos e financiamento en condicións dignas. Queremos?