A integración das sociedades mixtas na Política Pesqueira Común

As sociedades mixtas pesqueiras españolas (SMP) están na actualidade presentes en 26 países, agrupan case 500 barcos e xeran arredor de 29.000 empregos directos e indirectos en España e 110.000 en países extracomunitarios. Estas cifras recóllense no recente informe da Cátedra Ardán sobre as SMP españolas, onde se resalta o grande impacto económico e social que xeran en Galicia. A aprobación en 1982 da Convención das Nacións Unidas sobre o Dereito do Mar supuxo o establecemento dun sistema xurídico de regulación da soberanía marítima a escala mundial. Este proceso de territorialización do mar xa se iniciara moito antes e na década dos 1970 prodúcese a progresiva ampliación das Zonas Económicas Exclusivas máis alá das 12 millas por parte dos estados ribeiregos. Neste contexto, a frota española de altura e grande altura que faenaba en gran parte dos caladoiros mundiais comeza a ver limitado o seu acceso a esas augas. Primeiras empresas A partir deste momento, e para diminuír o prexuízo destas limitacións na frota industrial, o estado español vai favorecer a creación de empresas pesqueiras conxuntas (EPC), constituídas por empresas españolas nun país estranxeiro, en asociación con persoas ou empresas dese país. Na maioría dos casos, a parte española aportaba o barco e boa parte da tripulación, e a parte estranxeira aportaba as licenzas e permisos para pescar nas súas augas xurisdicionais. Este tipo de empresas comezou a medrar grazas a beneficios comerciais e fiscais e a incentivos á exportación de buques. Deste xeito, o Consello Económico e Social de España estima que entre 1977 e 1985 se constituíron ata 122 EPC en 18 países, coa aportación de 231 buques españois. Coa entrada de España nas comunidades europeas, e desde 1990, estas empresas pasarían a denominase sociedades mixtas de pesca, e a ser reguladas pola Unión Europea, quen tamén apoiaría a súa difusión, a través de axudas financeiras, como un medio para manter o emprego na frota comunitaria de longa distancia, até o ano 2005. A partir deste momento, as SMP tratan de conseguir que a UE volva consideralas parte da dimensión exterior da Política Pesqueira Común (PPC), tanto pola súa importancia no abastecemento do mercado pesqueiro comunitario –aportan arredor de medio millón de toneladas anuais de produtos pesqueiros–, como pola súa contribución a difundir os estándares de pesca sustentable da frota europea. Pero tamén esgrimen outros argumentos, entre eles a riqueza e o emprego que se xera en España, e en especial en Galicia, non só no sector pesqueiro, senón tamén noutros sectores, entre eles o naval, beneficiado da construción e a renovación tecnolóxica desta frota pesqueira en estaleiros galegos. Barcos galegos Contan desde 2006 co ditame favorable do Comité Económico e Social Europeo, que afirma que as SMP contribúen a manter os intereses pesqueiros da Unión Europea e a trasladar o nivel de esixencia en materia de pesca responsable, conservación e seguridade alimentaria e laboral aos caladoiros nos que traballa esta frota. A isto hai que engadir o informe da Comisión de Pesca do Parlamento Europeo de fins de 2023 que considera estas sociedades como unha ferramenta de cooperación ao desenvolvemento cos países nos que se asentan. Para as comunidades costeiras galegas os barcos pertencentes a sociedades mixtas non son estranxeiros Aínda así, a UE resiste a integrar as sociedades mixtas como ferramenta da súa política pesqueira, e entre os principais motivos atópase o que algúns autores consideran difícil encaixe entre a dimensión exterior da PPC e a política de cooperación ao desenvolvemento, xa que existe unha corrente de opinión internacional que sostén que tanto a frota europea, como as SMP participadas por países europeos contribúen a espoliar os recursos pesqueiros dos países en desenvolvemento, especialmente en África, o Caribe e o Pacífico. Mais para as comunidades costeiras galegas estes barcos pertencentes a sociedades mixtas non son estranxeiros. Os propietarios e unha parte importante da tripulación son galegos e moitos deles foron construídos en Galicia. E os medios de comunicación fanse eco deste sentimento de pertenza cando nos contan dos barcos galegos de bandeira rusa que se ven afectados polas restricións da guerra de Ucraína, dos barcos galegos que afrontan as reformas de Milei en Arxentina ou dos accidentes de barcos galegos con bandeira de Reino Unido ou Senegal, entre outros moitos exemplos. Si, son buques abandeirados en terceiros países, pero son galegos tamén.