Inflación, chave para aumentar beneficios empresariais

O Banco de España vén de publicar un informe sobre a evolución de prezos e custos das empresas, constatando que a inflación serviu como mecanismo das empresas para acrecentar os seus beneficios, non simplemente para amortecer o incremento dos seus gastos. Nunha situación de incremento de custos unha empresa pode tomar varias decisións: ou non subir os prezos, polo que reduce os seus beneficios pero as persoas consumidoras non sofren o impacto da situación; subir os prezos na mesma medida que os seus custos, o que mantén a situación da empresa estable e repercute a situación ás persoas consumidoras ou, por último, subir os prezos por riba dos custos, polo que a situación inflacionista se volve mesmo positiva para a empresa, porque aumenta os seus beneficios totais. Esta última decisión fai que as persoas consumidoras paguen o incremento de custos e tamén o aumento de beneficios empresariais. Como é obvio, non todas as empresas teñen a mesma capacidade para decidir que decisión tomar, o que provoca efectos diferentes segundo sectores e tamaños de empresas. As empresas de maior tamaño (que poden controlar o mercado), os sectores máis concentrados (onde hai menos empresas) e os mercados de produtos menos elásticos (os produtos básicos, pouco sensibles a variacións de prezos) teñen vantaxes para forzar subas de prezos por riba dos custos. Todas estas características poden atoparse nos sectores enerxéticos (sexa petroleiro, sexa eléctrico, ou doutro tipo), e os datos do Banco de España reafirman esta situación: o incremento dos prezos das materias primas enerxéticas a nivel internacional, particularmente no petróleo, foi aproveitado polas empresas enerxéticas do Estado para incrementar os prezos en maior medida que os seus custos. Segundo o estudo, precisamente as empresas do sector enerxético foron as que en maior medida aproveitaron esta conxuntura para acrecentar os seus ingresos totais: mentres os seus custos aumentaron un 57%, fixeron aumentar os prezos nun 90%. Os prezos da enerxía Esta situación enerxética ten unha derivada importante, xa que o conxunto da economía é moi sensible aos prezos enerxéticos por dous motivos: todos os sectores (e familias) precisan enerxía para poder producir e porque existen poucos produtos substitutivos para deixar de consumir uns produtos enerxéticos polos outros. Como consecuencia, unha vez o sector enerxético toma esta decisión de reforzar a tendencia inflacionista subindo os prezos para aumentar as súas marxes, progresivamente o resto de sectores aumentaron os prezos ao ver como os seus custos aumentaban. A análise sectorial permite amosar unha serie de tendencias curiosas: os prezos dos produtos agrarios medraron de xeito moi considerable porque son moi sensibles aos prezos da enerxía (cun aumento do 26% nos custos), mais o incremento de prezos foi do 24%. Isto quere dicir que o sector agrogandeiro tomou a decisión inversa ao sector enerxético: subir os prezos en menor medida que os custos, reducindo en parte os seus beneficios totais e repercutindo parcialmente a suba de custos ás persoas consumidoras. É importante subliñar a evolución doutros dous sectores, por reproducir, en pequena escala, o mesmo comportamento que as empresas enerxéticas: o comercio maiorista e a hostalería e restauración aumentaron os seus prezos un 30% máis do que aumentaron os seus custos. No primeiro caso probablemente ten a ver coa organización das empresas, de grande tamaño, mentres no segundo por un importante incremento da demanda no período poscovid, onde os servizos turísticos gañaron cada vez máis importancia nas preferencias das persoas consumidoras. Os salarios non están medrando ao mesmo ritmo que os prezos Un último elemento é relevante para entender esta evolución: os salarios non están medrando ao mesmo ritmo que os prezos. Mentres vivimos esta situación de incremento de prezos, no ano 2022, segundo datos da Enquisa Trimestral do Custo Laboral realizada polo INE, o custo salarial total aumentou en Galiza un escaso 1,2%. É dicir, tendo en conta a inflación, no ano 2022 a capacidade adquisitiva da poboación (particularmente da poboación asalariada) caeu nun 5,2% no caso galego, tendo en conta unha inflación xeral do 6,4%. Esta situación é particularmente grave na comparativa co Estado: a inflación foi máis alta para Galiza mentres o incremento salarial foi menor, o que provoca un crecente diferencial negativo entre os salarios reais estatais e os salarios reais galegos. É dicir, a inflación tamén está provocando unha maior diverxencia na capacidade adquisitiva galega sobre a estatal.