Xeometrías da pertenza

Din os "analistas" que o medre do BNG nas últimas eleccións do 18 de febreiro foi debido a unha "mirada ao local". O local pode entenderse entón como o inmediato, o que realmente nos afecta e importa; tamén, como outro xeito de entender o mundo, de relacionármonos socialmente. A variedade fronte á unicidade. O local como alternativa ao global. E esta mirada local lévame, da man de Resistir. Minifundio e policultura. Retorno a unha economía familiar sostible, de Xoán Carlos García Porral e coa colaboración de Celso Sanmartín, ao mundo rural, á vida labrega e da aldea como algo que faga fronte ao modelo capitalista dominante e a un modo de vida non asentado nunha cultura do territorio. Defensa do minifundio Xa hai certa literatura sobre o tema, literatura que por exemplo desbota a asociación entre atraso e minifundismo, como que o minifundio non é rendible. Aquí habería que preguntar que se entende por rendible. O que parece non ser rendible é o modelo de agricultura moderna. A reivindicación do minifundio non é algo recente, pois xa xente do Seminario de Estudos Galegos como Valeriano Villanueva o defendían como algo vital para o sustento dos labregos pobres. E aquí podemos relacionalo, como fai o xeógrafo Patrick O'Flanagan, co sistema de rundale irlandés, aínda que este xa case desaparecera a finais do XIX, mais fora importante nas crises de subsistencia de mediados do XIX. O minifundio tamén cumpriu historicamente esa función. A falsa modernidade entende a dispersión da propiedade como un capricho da xente labrega, ignoran as vantaxes á hora de aproveitar a diversidade dispoñible E para acabar co minifundio viña a concentración parcelaria. Entre os obxectivos da concentración parcelaria están facer rendible a actividade produtiva, fixar poboación no rural e loitar contra o abandono e formar novas explotacións. Estes dous non foron logrados. Si se logrou a destrución dunha gran cantidade de patrimonio, tamén de patrimonio natural, como de perda de biodiversidade. Semella claro que a transformación que pretende a concentración parcelaria só se fai desde criterios funcionais e económicos. Visto isto, os autores de Resistir fan a pregunta de se ten sentido a concentración parcelaria en zonas que gradualmente ven minguar o número de explotacións. Nun traballo sobre os efectos na paisaxe histórica da concentración parcelaria na Terra de Sayago (Zamora) dise que foi unha forma dramática de intervención destrutiva sobre o territorio, porque non tivo en conta os compoñentes territoriais que constitúen a súa propia morfoloxía, nin cal foi a súa formación e crecemento, como non respectou as delimitacións e as súas paredes e valados históricos, nin os camiños e vías pecuarias preexistentes que desapareceron devoradas pola ignorancia. Esta falsa modernidade entende a dispersión da propiedade case como un capricho da xente labrega que así pasaban o tempo indo dunha leira á outra, mais ignoran as vantaxes á hora de aproveitar toda a diversidade dispoñible, diversidade da que falan os microtopónimos que desaparecen coa concentración parcelaria e con ela unha fonte de información histórica, como un xeito de relacionarse co territorio. Memoria colectiva A concentración parcelaria foi un elemento máis no desmantelamento do sistema agrario tradicional xa que levaba aparellada unha nova concepción do espazo rural dentro do marco da globalización, cunha especialización produtiva que leva á busca dun traballo asalariado non agrario e, á larga, ao abandono e desarraigo. E, en paralelo, viña o desmantelamento dunha memoria colectiva, pois a intensidade da memoria colectiva proven da súa ancoraxe no espazo. Baleirando o espazo baléiranse referentes para a memoria. A memoria tamén se constrúe sobre uns valores que teñen sentido nunhas circunstancias e contextos vitais e, nas actuais, eses valores non son referentes, entre outras, porque non se considera desde unha ollada urbana intelixente ou apropiado o traballo feito polas comunidades labregas. Mais, ante a desfeita ven oportunidades. Os autores de Resistir propoñen dúas: o policultivo ou a recuperación dos soutos. Oportunidades que son medidas contra a eucaliptización que agora parece que vai estenderse cara as comarcas do interior do país en detrimento das carballeiras e dos soutos. A defensa do minifundio trae un cambio de paradigma que valore en positivo a cultura e formas de vida das comunidades rurais, os coñecementos xerados historicamente, a conservación da natureza, a alimentación de proximidade, revalorizando a cultura do territorio, para que o rural pase de ser só "visitable" a ser "habitable" e sexa de novo un territorio vivo e xerador de cultura.