'Síbaris', a obra póstuma de Domingo Villar, sobe aos escenarios

O baleiro de inspiración, as inseguridades e as expectativas que xiran arredor da profesión e da creación literarias son os eixos centrais de Síbaris, a única obra de teatro de Domingo Villar (Vigo, 1971-2022). Após a publicación da peza nas editoriais Galaxia e Siruela, chegará aos escenarios este sábado no Teatro Afundación de Vigo e posteriormente percorrerá as salas de Narón, Lugo, Pontevedra, Vilagarcía, O Grove e Santiago. “Foi un proceso curioso, que moi poucas veces se dá, porque fixemos a metade con Domingo e a outra metade sen el, cun tempo de loito polo medio. Sempre fomos dúas familias implicadas na produción da obra, a nosa e a del, polo que despois dun tempo, Bea, a súa parella, animounos a seguir adiante igual que pensabamos facer. Así, a nivel de traballo non cambiaron moitas cousas como si o fixeron emocionalmente”, explica Lois Blanco, o director da obra. Con todo, para chegar até este punto tiveron que pasar varios anos: “A primeira reunión de equipo que tivemos foi en agosto de 2021, cando fixemos unha lectura con el, Belén Constenla e o meu pai, Carlos Blanco. Co meu pai, Domingo xa falara incluso antes da pandemia”. Ambos, Constenla e Blanco, son hoxe os protagonistas principais da obra. Outra das persoas coas que Villar quixo contar para avaliar o seu primeiro texto teatral foi a escritora Inma López Silva, que ademais asina o prólogo da obra editada por Galaxia: “A paixón polo teatro era unha das cousas que nos unían e como el era un perfeccionista levaba moito tempo escribindo esta obra até que me falou dela. Pareceume unha obra marabillosa, mais el estaba preocupadísimo por facer rir”. Posta en escena Se ben o proceso que seguiu o equipo teatral para levar a peza aos escenarios non mudou moito despois do pasamento do autor, o feito de non poder contar co punto de vista de Villar foi un escollo que tiveron que enfrontar. “Os sombreiros son un elemento moi importante nesta obra porque Víctor Morel, o protagonista, é recoñecido na rúa por eles. Claro, nós acabamos xuntando moitos sombreiros e tendo que debater sobre cada un se cadraba no personaxe, se era algo que lle encaixaría a Domingo... Se el tivera estado sería tan doado como preguntarlle”, manifesta Blanco. Aliás, Villar tamén tiña a intención de actuar en dita obra, cun papel que hoxe asume o actor Oswaldo Digón. Comeza un sorprendente outono literario Nesta liña, o guión houbo de sufrir algunhas modificacións para converterse no texto que finalmente será presentado enriba dos escenarios, xa que, como lembra o director, “tanto Domingo como nós eramos moi conscientes de que era a primeira obra de teatro que escribía. Por iso el estaba moi aberto a escoitas e suxestións de mellora, e de feito el xa chegara a recortar unhas seis ou sete páxinas do texto orixinal. Como o proceso xa comezou así, despois da súa perda seguimos igual, respectando e indo a favor do que el escribiu, mais contando con esa licenza que el nos dera”. Non obstante, a meirande parte das persoas salientan un dos seus grandes talentos, que soubo aproveitar de boa maneira en Síbaris: “Partimos da base de que os diálogos son fantásticos e que a situación está moi ben escrita, porque non deixa de ser unha comedia burguesa moi entretida”, manifesta Blanco. Pola súa banda, López Silva sinala que “cando escribín o prólogo quixen contactar co director, porque ademais foi alumno meu e faime especial ilusión que se encargue da obra dun amigo tan querido como foi Domingo. Quixen facelo para contrastar a efectividade dos diálogos en escena porque sempre me pareceu que Domingo era un mestre dos diálogos”. Outra das dificultades engadidas foi o esforzo, e os riscos, no que respecta ao orzamento que houbo de asumir a produción. “Estamos moi satisfeitos co resultado final, mais si que nos chamou a atención que o Concello de Vigo nin sequera quixera mercar unha das dúas funcións que temos na cidade. Isto tivese sido un alivio enorme do esforzo que estamos facendo para pór en escena a un vigués ilustre que ten as rúas e as tabernas da cidade nas súas novelas”, manifesta o director. Sarabela leva Sechu Sende ao teatro Expectativas Un dos temas centrais da obra é precisamente o medo do protagonista a non cumprir as expectativas xeradas arredor da súa figura, algo que pode trasladarse de maneira moi doada á estrea desta obra. Para o director, a cuestión está en centrarse máis na parte que poden controlar: “Somos conscientes de que hai unha curiosidade por parte do público, mais tamén de que haberá xente á que lle guste e outra á que non. Iso non o podes controlar. O que podemos facer é ser esixentes co que estamos facendo. Creo que xa é bastante traballo estar á altura do propio texto e coidar que as dinámicas funcionen ben”. Con todo, Blanco tamén é consciente de que estas expectativas poden motivar unha lectura diferente da peza: “Hai un monólogo que escribiu Domingo e que nós non tocamos, mais sempre que o escoito penso que é o que a xente vai crer. Ese texto fai referencia a que é mellor morrer novo que pasar por unha decadencia e que de todas maneiras o protagonista xa escribiu todo o que tiña que escribir”. Do mesmo modo, para López Silva “ver como fala das inseguridades da escrita, das ganas de desaparecer diante da multitude que o admira... Aí hai moitos elementos do propio Domingo que, vistos coa perspectiva dos acontecementos, encollen o corazón”. Da novela negra á comedia irónica, elementos constantes na obra de Villar O vigués Domingo Villar foi un autor consagrado especialmente no ámbito da novela negra. Con todo, a súa primeira obra teatral, Síbaris, non sorprendeu aos seus achegados, como sinala Xesús Domínguez, o editor da obra en Galaxia: “Deulle un pulo a este xénero en persoas que non lían literatura galega, mais el era tamén un grande amante do teatro. De feito, nalgún momento durante o instituto tivo a idea de estudar arte dramática. E isto é algo que se percibe claramente na súa escrita tanto nos diálogos, unha parte fundamental da súa narrativa, como na construción de personaxes, que contan cunha caracterización moi definida e marcada”. A novela negra está de loito Esta afección de Domingo Villar polo teatro é algo que tamén salienta especialmente a escritora Inma López Silva, amiga do autor finado e a encargada de escribir o prólogo da obra: “Faise raro falar dunha obra póstuma de Domingo e ademais de teatro, con todo o que iso implica, porque é un xénero ao que non se lle presta tanta atención. Domingo estaría especialmente orgulloso como o apaixonado do teatro que era. De feito, el quería saír na obra e actuar, unha faceta súa relativamente descoñecida”. Non obstante, para o seu editor, Síbaris tamén reflicte moito do legado que deixou Domingo Villar na súa narrativa, sendo esta “unha comedia irónica, algo que sempre está detrás de todos os escritos de Domingo seguindo a escrita de Álvaro Cunqueiro, que el admiraba tanto”. Así, “con Síbaris é como se aflorase o que está detrás do xerme das súas obras de narrativa”.