Como nace 'O corpo aberto'?
Non é algo que estivese buscando. Nace da espontaneidade e da pureza da lectura. Eu lin o relato e atravesoume como un lóstrego, xa vin o filme. Logo falando con Ferrín, tamén confesou que pensara tamén nunha película. É un relato gótico, dun estranxeiro que vai a unha aldea remota e atopa un mundo escuro onde pasan cousas que non entende de todo. El mesmo dicía que tiña tamén o wéstern un pouco presente mentres escribía, pero tamén esa visión cinematográfica.
Non deixa de ser sorprendente, xa que se trata dun relato epistolar. Parte de 4 ou 5 cartas do mestre ao seu tío, confesor da catedral de Ourense. Semella o máis “anticinematográfico” que hai, mais si se presta para filme. O concepto de corpo aberto, ese mundo tebroso... Búscase un calafrío complexo de expresar. Despois, cando te paras a pensar, a película realmente conten moitas cuestión que enlazan dun xeito moi claro coa contemporaneidade, con temas que agora están sobre a mesa. Ao final, fálase da fronteira, dos límites e do difuso que son, mais tamén do confuso que é o límite entre unha cultura, un país, unha lingua e outra, entre o masculino e o feminino, os vivos e os mortos...
Por que ese título?
É unha historia de corpos abertos, de transmigración das ánimas, de espíritos e defuntos que entran no corpo dos vivos para rematar cousas que deixaron en vida. Pódese facer unha lectura estritamente tradicional de que hai espíritos que circulan ou pódese falar de como nos adaptamos ao que son os marcos culturais para cumprir os nosos desexos e poder lexitimalos.
É ese concepto de corpo aberto en si, esa figura tradicional do posuído, tal e como entenden nesta zona da Galiza, que tamén ten connotacións eróticas e ten que ver con todos nós. Ao final todos somos corpos abertos na medida en que todos estamos posuídos por historias que lemos, as cousas que nos contan, as historias que coñecemos... Ten que ver un pouquiño con todo isto.
O filme está baseado nun relato de Méndez Ferrín. Incorpora outras tramas ou personaxes novas?
O relato creo que ocupaba sobre 20 páxinas e a película ten unha duración aproximada de hora e media hora, entón hai personaxes que directamente non están, outros que están na sombra e os poñemos máis en escena... Logo hai outros que simplemente se mencionan e aquí cobran un peso específico importante. O relato de Ferrín morre no momento no que parece que o mestre podería converterse tamén nun corpo aberto e nós imos máis alá. Contamos tamén con cousas que non están no relato, como o Entroido ou outras cuestións relacionadas coa temporalidade do filme. Comeza a finais de outubro, que é cando chegaban os mestres temporais a traballar nas escolas. Nas zonas de montaña, tanto da Galiza como de Asturias, o curso empezaba máis tarde e remataban antes, para poder traballar no campo. Entón, o mestre chega á aldea a finais de outubro e o filme remata en febreiro, en plena eclosión do Entroido. Si que é certo que tomamos a liberdade de mesturar figuras do Entroido galego que non son estritamente arrianas, pero como o relato ten ese ton de conto e de fábula gótica tamén nos permitimos certas licenzas.
Por que se elixiu esa localización?
O propio relato acontece no Xurés. De feito, a aldea ficticia de ‘Lobosandaus’ ten que ver cunha vila real, estamos na propia zona do relato. Gravamos sobre todo en Muíños e na freguesía de Montealegre, e logo tamén na aldea portuguesa de Pitoes das Junias. É unha película arraiana totalmente, a fronteira non é simplemente o escenario onde suceden as cousas ou un sitio bonito con penedos, é realmente a cerna do filme no sentido que fala dos límites e do difuso que son; deses marcos que a veces son máis mentais que reais.
