O ornamento como arma política na pintura de Almudena Fernández

A s palabras tecer e texto comparten a mesma orixe etimolóxica: ambas proceden do latín textum e iso segue presente na forma en que nos expresamos: enfiamos razoamentos até chegar a un desenlace, por exemplo. A exposición Pisando charcos, que mostra trinta anos de traxectoria artística de Almudena Fernández Fariña e que se pode ver no Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC) até o vindeiro 10 de setembro, vai tecendo argumentos que mostran unha artista cuxa coherencia debe buscarse non tanto no formal como na persistencia dun pensamento que busca a ruptura dos límites. Comisariada por Susana Cendán e concibida como unha serie de diálogos con algúns dos referentes da artista, a mostra exhibe un itinerario que, por debaixo da versatilidade estilística, atopa algúns dos fíos que lle outorgan cohesión á súa carreira. "Preparando esta exposición decateime de que non son unha artista que siga un percorrido lineal nas súas formas", explica Fernández Fariña en conversa con Nós Diario. "Si que hai unha traxectoria moi vertebrada pola pintura, pero sempre me preocupei pouco por acadar un estilo que me definise. Non teño medo aos cambios e, máis alá da pintura, desenvolvo proxectos paralelos nos que traballo en diferentes formatos, con distintas técnicas... que me axudan a avanzar no traballo pictórico. Por iso a exposición se titula Pisando charcos, porque non me dá medo meterme onde nunca estiven metida", bromea. Dupla exposición para celebrar o trixésimo aniversario do CGAC O silencio é linguaxe A exposición comeza cunhas obras que reflexionan sobre a linguaxe, baseándose na obra de Barthes que trata a escrita como "lugar de goce', como un espazo onde é posíbel conseguir rexistros novos, destruíndo a propia linguaxe e, a partir de aí, lograr unha forma de expresión de novo alento, liberada de regras: en realidade, o campo de batalla da poesía e da arte. "Interesábame moito levar á pintura esa concepción de dicir máis a traves do que se cala que do que se manifesta, de valorar o silencio como unha forma de expresión. Estaba xa experimentando coas posibilidades dunha pintura que se vai desvelando progresivamente e non ao primeiro golpe de vista, unha pintura que precise dunha extensión temporal e que apela ao tacto, que vaia máis alá do óptico para implicar o corpo da persoa espectadora". Pamen Pereira ingresa na Real Academia Galega de Belas Artes Romper os marcos, traspasar as fronteiras Paulatinamente, a pintura da artista comeza a transformarse en signo indescifrábel, unha caligrafía ilexíbel "que quere ir máis alá das normas gramaticais e que explora todas as posibilidades da escrita. Interesábame moito ese traballo demorado, silencioso e minucioso que habitualmente se asocia co feminino e ao que non se lle outorga ningún valor". O tecido ou a cerámica son algunhas desas técnicas que permiten escapar do cadro, ir estendéndose máis alá dos límites do marco. E é nese punto que a artista descobre no ornamental, no decorativo, un elemento que humaniza a relación coa persoa que observa. "Si, a arte contemporánea está moi influenciada polo ensaio do arquitecto Adolf Loos Ornamento e delito, que condena o decorativo como un signo de incultura, algo trivial que non achegaba nada ao significado da obra, e a súa teoría converteuse en dogma de fe. Curiosamente, o ornamento é algo que tamén se asocia co feminino, co que pertence ao ámbito doméstico. Por iso reivindicar o ornamental tamén ten un certo aspecto político que procura unha forma de relacionarse máis humanizada. A decoración tal e como a entendemos na vida ordinaria -na vestimenta, na casa, no traballo- o que fai é crear novas relacións afectivas entre os suxeitos e entre eles e os espazos polos que transitamos". A pintura de Fernandez Fariña comeza daquela a expandirse por todo o espazo expositivo adoptando os patróns decorativos do téxtiles estampados ou dos azulexos. O CGAC inaugura unha mostra da obra do iraniano Asghar Farhadi O ornamental é político A pintura precisa daquela da complicidade do espazo e do contexto. Flor de acanto, a intervención pensada especificamente para o hall do CGAC, toma como motivo ese vexetal que decora a porta principal de San Domingos de Bonaval para integrar na obra a, por veces difícil, relación entre o edificio do CGAC e a igrexa. "O edificio de Siza ten todos os elementos da arquitectura moderna, e contrasta dunha maneira moi potente co barroquismo de Bonaval. Introducindo esa folla de acanto, poñendo en valor o ornamental, podemos cuestionar esas categorías de alta e baixa cultura, de arte e artesanía... Creo que o ornamento tamén pode ser político, pode reivindicar outra forma de mirar, de facer e de construír". Román Pereiro, académico de honra da Real Academia Galega de Belas Artes Contra a ilusión As últimas obras da exposición atacan a idealización da arte, apelando aos elementos materiais -pinceis, bastidores- que a compoñen"Quero mostrar como protagonistas eses materiais para desmontar o ilusionismo da pintura. Cando te asomas a un cadro creas unha ilusión e eu o que pretendo é a propia materialidade da obra, mostrada no seu nivel máis elemental. É unha pintura que non busca representar nada, senón presentarse. Dalgunha maneira, é unha forma de deconstruír o discurso tradicional sobre a arte", conclúe. A arte do futuro asoma no Marco de Vigo