GaliLusofonia: De onde vimos, onde estamos, cara onde imos?

Xa vai para nove anos que o Parlamento Galego aprobou por unanimidade a Lei para o aproveitamento da lingua portuguesa e vínculos coa lusofonía, froito dunha iniciativa lexislativa popular. Parecía nacer con bon pé unha norma feita de abaixo para a cima, tras meses de debates, primeiro entre as bases das entidades que a promoveron, despois entre estas e os grupos parlamentares e, finalmente, no seo da institución. Como en toda negociación, as partes tiveron que chegar a encontros e desbotar propostas en aras do ben común. Toda esa tramitación e o resultado unánime da súa aprobación deixaron claro que o espírito e contidos da lei representaban un consenso político e social e que, por tanto, as medidas para a súa consecución se situaban como prioridade das políticas lingüísticas e culturais do país no seu conxunto. A xénese popular da lei correspondeuse cunha realidade tanxíbel. Fronte á pasividade, nalgúns casos, e a resistencia, na maior parte deles, da oficialidade, os colectivos asociativos e, nalgúns casos empresariais, a prol da normalización e reintegración lingüística e cultural no seu espazo natural viñan xa de lonxe e querían chegar lonxe, con présas e sen pausas. A incorporación da aprendizaxe do portugués nos centros de ensino é lenta Ese traballo fíxose non apenas desde ámbitos teóricos e cun fin estritamente normativista, mais tamén desde colectivos e iniciativas individuais que levaban anos tecendo redes de amizade e intercambio cultural, coa convicción do necesario reencontro das dúas pólas esgazadas. Basta con nomear proxectos como Ponte...nas Ondas!, Cantos na Maré ou as accións de embaixada lingüística-cultural de ida e volta que desempeñaron, e continúan a desempeñar grandes vultos como Uxía ou colectivos como a Academia Galega da Língua Portuguesa, para nos aperceber de que acción de base protagonizou e continúa a protagonizar o verdadeiro espírito da lei. Carencias Mais é o Governo galego quen ten a responsabilidade de executar todas as medidas que nela se recollen. Porén, os resultados non parecen ser exitosos. A incorporación progresiva da aprendizaxe do portugués nos centros de ensino é lenta, a xulgar pola comparanza con territorios sen os vencellos culturais e históricos que nós temos, como é o caso da Extremadura. As relacións a todos os niveis cos países de lingua oficial portuguesa, como obxectivo estratéxico do Governo galego, non se ven por ningures. O fomento do coñecemento desta lingua por parte dos empregados públicos faise a velocidade limitada. A participación das institucións en foros lusófonos de todo tipo non se coñecen, fóra de actos isolados. A organización na Galiza de eventos con presenza de entidades e persoas de territorios que teñan o portugués como lingua oficial cóntanse cos dedos dunha man. Enfín, a reciprocidade das emisións televisivas e radiofónicas entre a Galiza e Portugal, non existe e, mentres no país veciño se pode sintonizar a TVG, aquí aínda continuamos á espera do sinal das cadeas portuguesas. Propostas desde a base Nove anos despois, voltan a ser os colectivos de base os que non só continúan co seu labor, mais que intensificaron o seu traballo e multiplicaron os contactos, parcerías e proxectos galilusófonos. Eís o proxecto das Convergências Portugal Galiza, unha iniciativa consolidada e afortalada ao longo dos seus tamén nove anos de existencia, que pasou de ser un ramallo de actividades ao longo dunha semana a unha programación sólida, plural e multidisciplinar durante todo un mes e con actividades alén e aquén Miño. Ou os Cantos na Maré que dun día de Ilusofonía á beira do Lérez mutou e ancheou nunha semana como festival de músicas e artes atlánticas na capital do país. Como tamén o proxecto didáctico, certame e gala da música e da poesía galegas e portuguesas aRi[t]mar galiza e portugal, que este ano celebra o seu oitavo aniversario. E, como non, a criazón, en 2018, da Rede da GaliLusofonia, de que forman parte máis de trinta entidades galegas e portuguesas, públicas e privadas, de carácter plural, co obxectivo de xuntar esforzos, coordenarse e cooperar na difusión de inciativas ecnamiñadas a fomentar a lingua e cultura comúns, cuns resultados moi aprezábeis. Ou o Castro Galaico Festival de Braga, o Festival de Músicas no Minho, e tantos outros. Turrando do carro, moitas veces con apoio oficial, si. Mais sen lles corresponder a iniciativa.