Comeza o proceso para declarar BIC o Museo Carlos Maside

O Diario Oficial de Galiza publicou onte a resolución de incoación para declarar como Ben de Interese Cultural (BIC) o Museo Galego de Arte Contemporánea Sargadelos-Carlos Maside, en Sada, na categoría de monumento, e a súa colección de arte. Esta resolución supón a aplicación provisional do réxime de tutela previsto na Lei do Patrimonio Cultural de Galiza e, polo tanto, a protección inmediata tanto da edificación proxectada polo arquitecto Andrés Fernández-Albalat e ideada por Luís Seoane e Isaac Díaz Pardo como das 1517 pezas artísticas que contén. O anuncio de incoación como BIC do Museo Carlos Maside faise público menos de un mes despois de que reabrise as súas portas, o pasado 17 de xullo. O museo fechara en 2016, dando paso a uns anos de abandono que provocaron a deterioración de ao redor dun 7% as obras, segundo un inventario realizado pola Xunta de Galiza. O Museo Carlos Maside segue pendente da declaración BIC Desleixo e abandono Precisamente foi esta situación de desleixo foi a que levou a numerosas entidades e institucións a pedir insistentemente a declaración como BIC do Museo Carlos Maside. Nos últimos anos, partidos políticos, o Concello de Sada, a Asociación Cultural Irmans Suárez Picallo e os propios fillos de Isaac Díaz Pardo reclamaron esta figura de protección -a máxima existente na Galiza para o patrimonio cultural- para o Museo. Unha demanda á que respondeu o Parlamento galego no ano 2010 aprobando por unanimidade unha proposición ao Goberno galego para que iniciase os trámites. A proposta atopouse coa resistencia dos accionistas maioritarios do Grupo Sargadelos que rexeitaron esta declaración até agora. Mesmo o Consello da Cultura Galega (CCG) afirmou, no ano 1921, que "o actual estado do patrimonio material e inmaterial do Museo Carlos Maside reclama da sociedade civil, das administracións públicas, do eido da cultura e da comunidade académica un traballo de coidado e crítica que axude decisivamente a protexelo", despois de convocar unha xornada de traballo á que acudiron numerosos expertos en arte e museoloxía. Anteriormente, en 2018, o propio Consello redactara un informe favorábel á declaración solicitado pola Xunta que, de todas formas seguiu demorando o inicio do procedemento. Laxeiro, retrato do artista adolescente Entrada e saída da Xunta Desde a morte de Díaz Pardo a polémica rexurdiu periodicamente, con sucesivos chamamentos a cumprir o mandato do Parlamento e a evitar a deterioración definitiva das obras da colección e do propio edificio. En outubro de 2020, cambiando a postura dos propietarios do grupo empresarial propietario das cerámicas, o Padroado da Fundación Sargadelos comprometíase a dar os pasos necesarios para reabrir o museo. Nese mesmo mes, a Xunta de Galiza anunciaba que entraba a formar parte do padroado da Fundación, "unha oportunidade fantástica para poñer en valor, impulsar e promocionar a innegábel transcendencia de Sargadelos", dicía na altura o conselleiro de Cultura que, ademais, prometía un "ambicioso proxecto autonómico" para "difundir o legado cultural de máximo nivel de Díaz Pardo e Luís Seoane". Porén, menos de dous meses máis tarde, a principios de decembro, o propio Rodríguez e o secretario xeral de Cultura, Anxo Lourenzo, renunciaban aos seus asentos no padroado, deixando así á Xunta fóra da entidade. O movemento coincidía coa entrada de Eva Cárdenas, a parella de Alberto Núñez Feixoo, daquela presidente do Goberno galego, como asesora externa do Grupo Sargadelos. A saída da Xunta do Padroado de Sargadelos non foi tan publicitada como a entrada e tivo que ser no Parlamento onde o conselleiro respondese, a preguntas da oposición, que "esta acción privada podía ser utilizada desde a perspectiva política dun modo mal intencionado". "O Museo Maside é un patrimonio de todos e non pode malvenderse nin dispersarse" Deriva mercantilista Curiosamente a reapertura do Museo o mes pasado, lonxe de calmar as augas, parece ter encirrado aínda máis a polémica. Despois de que se anunciase a inauguración do museo, a AC Irmáns Suárez Picallo denunciou que a Xunta levaba anos mantendo "paralizado" o procedemento do expediente BIC do Carlos Maside -unha queixa repetida en varias ocasións desde a aprobación no Parlamento galego da proposición para declarar BIC este museo- e reclamaba que se "recuperase e actualizase" o proxecto museístico "con fidelidade ao ideado por Díaz Pardo e Seoane". A asociación denunciaba a "deriva mercantilista" potenciada no Grupo Sargadelos polo grupo de accionistas maioritarios, liderados por Segismundo García, "que levou a desvirtuar o proxecto empresarial de Díaz Pardo como industria cultural". A fidelidade ao espírito fundacional do Museo e o control da xestión, parece estar no fondo dunha desputa que levou mesmo a un litixio legal sobre a propiedade das obras. Xosé Díaz, fillo de Díaz Pardo, mantén que a propiedade do edificio e das obras son copropiedade do Grupo Sargadelos -a quen corresponderían o mantemento e a conservación-, e o Laboratorio de Formas, pero que a dirección do museo pertence en exclusiva ao Laboratorio. Hai que lembrar que, para evitar que Díaz Pardo reunise todas as empresas de Sargadelos nunha fundación non mercantilista, un grupo de socios encabezado por García logrou desprazalo dos seus cargos na dirección de Cerámicas O Castro e Sargadelos. Carlos L. Bernárdez: O Colmeiro oculto Unha colección única O Museo Carlos Maside inaugurouse o 18 de maio de 1970 con cento vinte pezas que ilustraban a historia que Luís Seoane defendía na súa análise da arte galega, na que sitúa a Castelao como precursor dos renovadores. O relato de Seoane pretendía reivindicar os lazos da arte destes coa arte europea, xa que a xeración dos Novos compatibilizou a temática galega coas achegas da pintura europea contemporánea, unha lectura da evolución da arte galega esquecida a causa da morte, o silencio e o exilio provocados polo golpe de Estado de 1936 e, en xeral, pola damnatio memoriae imposta sobre os proxectos que reivindicaban un espazo cultural e político propiamente galego. Os fondos foron ampliándose, sobre todo, a base das doazóns particulares dos padriños do museo (Arturo Cuadrado, Rafael Dieste, Lorenzo Varela, Blanco Amor...) con obras de Castelao -incluídas as máscaras coas que se estreou a obra Os vellos non deben de namorarse-, Asorey, Urbano Lugrís, Luís Seoane, Maruxa Mallo, Laxeiro, Corredoira, Maside, Francisco Llorens... até se converter nunha colección de referencia para entender a arte galega do século XX. Durante os primeiros anos, o Museo ocupou un edificio cedido por Cerámicas do Castro. En 1971, ampliouse cunha nova sala dedicada a exposicións temporais, inaugurada cunha mostra de gravados de Picasso e Miró. Xa en 1982, trasladouse ao edificio deseñado por Andrés Fernández-Albalat, unha singular construción de tres plantas, composta por módulos hexagonais con doce salas de exposicións e un auditorio deseñado por Díaz Pardo. O escultor cambadés Francisco Asorei será o homenaxeado no Día das Artes Galegas 2024 Modernidade do proxecto Seoane, que estaba en contacto cos grandes debates sobre museoloxía que se daban na altura, logrou imprimirlle ao Museo Carlos Maside unha dinámica dunha inédita modernidade -nos anos finais da ditadura- e pioneira no Estado. E así, organizou as primeiras exposicións na Galiza de Picasso, Miró, Grosz ou Bertolt Brech. Mais, ao tempo, organizaba conferencias ou sesións de cinema experimental dedicadas a creadores como Oskar Schlemmer, Norman McLaren, Walter Ruttman, Hans Richter ou o iugoslavo Vlado Kristl, actividades que non eran frecuentes nos museos da época. Seoane mesmo argallou a creación dunha unha barraca para expoñer obras arte e impartir conferencias polas vilas galegas. Esta pequena versión ambulante do museo, era unha homenaxe á experiencia da chabola Resol, fundada por Arturo Cuadrado na década de 1930 e na que participaron varios dos artistas pertencentes ao grupo que logo se coñecería como Os Novos, así como á compañía de teatro La Barraca de Federico García Lorca. O dinamismo do Museo trouse tamén nas conferencias de intelectuais galegos e nas publicacións de folletos de exposicións, carteis de mostras ou de libros, como os que lles dedicou Luis Seoane a Carlos Maside (1971) e George Grosz (1975), Rafael Dieste a Arturo Souto (1969) ou Xosé Díaz ao escultor Alberto Sánchez (1975). Carlos L. Bernárdez: A memoria da arte galega