A Casa

Vivimos nos espazos que nos deixan os cultivos de pasta de papel. Vivimos no medio da ruína, do colapso dun sistema cultural como seres fantasmagóricos desorientados ante o derrube do sistema cultural labrego tradicional. A veciñanza das nosas aldeas é unha mestura de superviventes duns códigos extintos, fillos dun sistema agrogandeiro industrializado e neorrurais que traen consigo os códigos urbanos. Vivimos un sistema cultural mestura do esperpento valleinclanesco, realismo máxico e un Mad Max de máquinas imposibles. Os sitios xa non gardan memoria dos seus usos ou dos seus nomes e a Casa perdeu o seu significado. No camiño da posmodernidade á casa caéronlle os valores identitarios deixando de ser un elemento que alén do arquitectónico aglutine leiras, viñas, ferramentas, vehículos e persoas. As propietarias das casas das aldeas móvense confusas entre os valores de mercado tardocapitalistas e un sentimentalismo confuso dun mundo que non volverá. As casas do mundo rural excederon os limes das aldeas conquistando os núcleos de expansión ou as marxes das estradas; mudaron as súas formas por tipoloxías estandarizadas tipo chalés e trocaron os materiais propios por outros novos como o bloque, ladrillo, formigón e uralitas. Non existen políticas orientadas a mellorar a oferta inmobiliaria das aldeas, se cadra porque non interesa que haxa máis veciñas ás que dar servizos Porén, estas casa marxinadas (por habitaren as marxes das aldeas) crean novos centros e novas formas de vida arredor delas. As cortes deveñen en garaxes, os microdormitorios tornan espazos diáfanos e as hortas son agora xardíns. Ao caer o sistema cultural, a casa labrega deixa de ter sentido e adáptase a estilos de vida urbanos trasladados ao mundo rural. Todas estas obras novas feitas a partir dos anos 70 forman tamén parte da nosa cultura e son testemuñas dese mundo cultural cambiante das nosas aldeas a partir da segunda metade do século XX. Son casas que nos falan da emigración, que nos falan dunha idea de progreso, que nos contan historias de labregos híbridos que xuntaban billetes en tarros para facer a Casa Nova. Visible, grande, ao carón da estrada e con varias plantas por se os fillos querían arranxar no futuro. Os fillos non quixeron. Vivimos un mundo de agregación de ruínas que suman as casas labregas e as casas de transición posmoderna. Mais hai ruínas de primeira e ruínas de segunda. Nos manuais neorruralitas, hai que habitar vivendas de pedra, lousadas, pisadas en madeira, con cociña de leña e faios con arañeiras, cortes con restos de ferramenta e desprezar o formigón, a desproporción ou os prefabricados. Hai que reproducir modos de vida pretéritos como se se habitase unha reprodución de cabana castrexa nun Centro de Interpretación. Habitar o rural Con estas visións nostálxicas e romantizadas, seguiremos perpetuando ruínas. Deixar este tipo de vivendas fóra das nosas eleccións de reforma, como di o amigo Hadri Rei, é como renunciar á herdanza cultural de Juan Pardo ou Ana Kiro. Non aceptarnos é perpetuar o autoodio. A gran contradición do noso mundo postaldeán é que vivimos nunha fraga de casas deshabitadas na que resulta case imposible alugar ou mercar unha vivenda impedindo que persoas dispostas a desenvolver un proxecto vital no eido rural atopen un lugar no que berrar "casa!" no xogo do lobo continuo que son as nosas vidas. Os motivos desta ausencia de oferta razoable son diversos e móvense entre unha mal entendida nostalxia das propietarias dun mundo que xa non existe e dun sentimento de culpa mal entendido de acabar coa Casa no seu sentido profundo ata as aspiracións capitalistas doutros que sobrevaloran os seus inmobles agardando un desembarco de millonarios británicos. Sexan cal sexan as motivacións o que é patente é que non existen políticas orientadas a mellorar a oferta inmobiliaria das aldeas, se cadra porque no fondo non interesa que haxa máis veciñas ás que dar servizos. Vivo nun Concello, A Pobra do Brollón, que fai políticas activas de captación de poboación mellorando a oferta cultural, creando comunidade ou estimulando os Servizos Sociais, mais no que un alcalde e un técnico de Cultura que fan de axentes inmobiliarios topan de fociños coa realidade: a oferta inmobiliaria non pode absorber todas as posibles neoveciñas, e malia que aumentamos censo no último ano, xente que quería montar o seu proxecto vital no noso concello non puido facelo por non atopar vivenda. O problema de acceso á vivenda é propio do noso tempo e non exclusivo do mundo rural, mais a carencia de bolsa inmobiliaria no mundo rural ten características específicas que deben ser atendidas con estratexias propias. Mentres as casas caen, os camións sacan madeira. Mentres veciñas marchan tras darse conta que a casa que alugaron é inhabitable, os muíños dos aeroxeradores seguen a xirar. Mentres xeramos ruínas, plantas de celulosa pretenden instalarse na provincia. Todo xira e todo medra. Todo cae.