A Xunta deixa persoas en risco de exclusión social indefensas ante as enerxéticas

No ano 2021 o prezo da luz comezou a dispararse, con subas constantes que afectaban considerabelmente a economía das persoas. Incrementos de até 238% a respecto de 2020 levaron as Administracións a activar diferentes liñas e axudas e subvencións para intentar paliar os efectos desa suba. Unha desas liñas foi, na Galiza, a AUXS, Axudas urxentes de tipo social para evitar os cortes de subministro eléctrico aos consumidores vulnerábeis severos en risco de exclusión social. Impulsada pola Consellaría de Industria, estivo vixente en 2021 e 2022, regulada por senllas ordes -do 29 de decembro de 2020 e do 16 de decembro de 2021, respectivamente-. A axuda consiste en que ás persoas que teñen a consideración de “vulnerábeis severas” na concesión do Bono social eléctrico por parte do Estado, a Xunta págalles 50% da factura da luz que faltaría por abonar unha vez descontado o importe dese bono. Así, concédese o pagamento de facturas ao longo do ano até un máximo de 300 euros —450 euros no caso de familias numerosas—. O operativo é simple: a Xunta ten un convenio de colaboración con certas empresas eléctricas, como Naturgy, polo que estas enerxéticas remiten á Xunta as facturas que van xerando as persoas solicitantes ao longo do ano, e a Administración galega procederá ao seu pago até o máximo da contía concedida. "Mala xestión" Mais o que semellaba un proceso simple derivou nunha situación que, segundo denunciaron a Nós Diario desde os propios traballadores da Administración que tratan coas beneficiarias, deixa na "indefensión" estas persoas en situación de vulnerabilidade como consecuencia, apuntan, dunha "mala xestión" na que a Xunta ten unha importante responsabilidade. "Hai unha obriga de emitir mensualmente esas facturas da luz, mais en moitas ocasións iso non se fai", confesa a este medio un traballador que prefire non dar o seu nome. Os fogares vulnerábeis pagarán 550 euros máis en enerxía este ano que en 2020: supón case 10% do seu orzamento total En moitos casos non se recibiran facturas en varios meses e tampouco se remitiron á Xunta para o seu pagamento. Finalmente, facturas de períodos de consumo de 2021 foron emitidas con data do ano 2022 todas xuntas. Debido a que a orde contempla que a Administración só pode pagar as facturas emitidas antes do 30 de novembro no ano en curso da axuda, estas facturas fican sen pagar. Resultado? Que solicitantes da AUXS en 2021 teñen pendente de pagamento varias facturas. E algunhas enerxéticas están exixindo a estas solicitantes, persoas en situación de vulnerabilidade, o abono das mesmas. "Advertirmos a Xunta e non actuou" Ao longo de 2021 a Xunta foi advertida en varias ocasións do que estaba s suceder, indican estes traballadores. "Traballadores sociais e solicitantes informaron repetidamente a Xunta desta situación, pondo en algúns casos reclamacións escritas que non foron contestadas", afirman. Neste momento, denuncian que a indefensión das persoas vulnerábeis solicitantes ás que non se lles pagaron correctamente as facturas "é total". Algunhas empresas comezaron a exixir a estas persoas os pagos das facturas pendentes, "en moitos casos con chamadas ameazando con cortes de subministro". Porén, apuntan, a Xunta "desenténdese totalmente" e limítase a recomendar a estas persoas solicitantes da AUXS que reclamen "a título particular" no Instituto Galego de Consumo contra a empresa. "Iso é unha deixadez de responsabilidades" por parte da Xunta, pois obvia que foi a Administración quen convocou as axudas e a que resolve a súa concesión e xestión, "polo que é responsábel de que os pagos se fagan correctamente en base ao convenio que estabeleceu con estas empresas". A isto engaden que hai solicitantes da AUXS que descoñecen este problema "até que a empresa lles reclame os pagamentos". No foco da problemática están persoas en situación de vulnerabilidade, que eran ás que se dirixían as AUXS. Exclusión social Máis de 167.000 persoas están en situación de pobreza severa na Galiza, segundo o informe que publicou a principios de febreiro a Asociación Estatal de Directores e Xerentes en Servizos Sociais. Ao redor de 6,2% da poboación galega sofre dificultades económicas extremas. A Xunta cancela a tarxeta axuda que beneficia máis de 35.000 familias vulnerábeis A pobreza aumentou un punto en menos de un ano. Segundo o informe publicado por esta mesma asociación en abril de 2021, a porcentaxe era entón de 5,2%. Desas máis de 167.000 galegas galegos con carencias severas, só 1,8%, é dicir, 3.032, son perceptoras de axudas de urxencia concedidas por entidades locais e asociacións de carácter social. Carencias materiais Cando falamos de carencias materiais referímonos a cuestións como non poder dispor de dous pares de zapatos en bo estado, a imposibilidade de levar unha alimentación adecuada, pór a calefacción ou as dificultades para pagar o aluguer. Segundo o portavoz da asociación, Gustavo García, eses 3.000 habitantes que na Galiza recorren a axudas de urxencia fano porque quedaron descubertos polas prestacións máis xerais. "Están a fallar as axudas como o Ingreso Mínimo Vital (IMV) ou a Renda de inclusión social da Galiza (Risga)", asegura Gustavo García. "A Administración non sempre é a aliada dos máis desfavorecidos" Diego Lores, da Oficina de Dereitos Sociais (ODS) de Coia, Vigo, é coñecedor de non poucos exemplos onde os "ritmos que son propios da Administración" derivan en "prexuízos" para as persoas e colectivos desfavorecidos e que máis precisan dese apoio público. "A Administración ten os seus ritmos e é consciente de que estes poden prexudicar persoas vulnerábeis mais non os varía, non fai nada ao respecto", indica en conversa con Nós Diario. Lores considera xa "un clásico" as demoras por parte das Administracións, quer galega quer estatal, na tramitación de axudas, subvencións e liñas de apoio para persoas en situación de vulnerabilidade ou en risco de exclusión. "Non sempre [a Administración] é a súa aliada", lamenta. Un informe evidencia o aumento da pobreza enerxética na Galiza Pola súa parte, Xosé Cuns, da Rede Galega contra a Pobreza (EAPN), incide na "aporafobia" que moitas veces pervive na propia tramitación das axudas para estes colectivos. "Non se ven esas axudas como un dereito, hai como un compoñente de culpabilización das persoas que a solicitan", sinala. Nesta liña, Cuns lamenta que as persoas en risco de exclusión ou en vulnerabilidade social ao se achegar á Administración na procura de apoios e axudas "acaban atopando moitas veces máis problemas que solucións". Estas persoas en situación de pobreza ou exclusión, denuncia o responsábel da EAPN na Galiza, acaban atopando na Administración pública "un muro de burocracia, que podemos cualificar como violencia administrativa".