Manuel Mera e Julio Torrado confrontan as súas visións a respeito da UE e a súa moeda.
Sermos Galiza. A crise favoreceu pór na mesa o debate sobre o papel da Unión Europea e do euro. Que radiografía fariades no momento actual do UE e o euro após estes anos de gran recesión?
Manuel Mera. O resultado da crise é malo: aumenta a desigualdade social e a desigualdade entre territorios, esténdese enormemente a precariedade, hai dúbidas sobre o que vai pasar coas pensións, hai unha fiscalidade máis regresiva. Hai unha enorme concentración e centralización do capital. Mais a pregunta é, rematou a crise? Eu teño as miñas dúbidas.
Julio Torrado. A UE é un proxecto no que se destacou sempre o positivo, que o ten, mais nestes anos evidenciáronse as costuras. Os problemas de Europa mostráronse nunha situación como esta, de crise profunda. Unha crise cun problema engadido: non é que se saia, senón como se está a saír. Temos un problema de desigualdade brutal. Ben, estas costuras da UE amosan que a pesar dunha suposta unidade de Europa ao final, á hora de resolver os problemas, non hai tal. Asistimos a unha competición brutal no seo de Europa entre uns Estados e outros, e aí está o problema. O positivo era a idea xeral de países cun proxecto común e ao final non é así e ao chegar os problemas ficou en evidencia a fractura e a debilidade do sistema europeo, que precisa aínda moita construción.
SG. Son, logo, a UE e o euro parte da solución ou parte do problema?
Mera. Para min o euro é parte do problema. A UE está construída en base aos intereses das clases dominantes de Alemaña, as grandes corporacións e poderes, que crearon uns mecanismos de control sobre o conxunto de Europa. Non é o mesmo o período inicial da UE, con políticas máis amábeis e onde se precisaba desenvolver certas infraestruturas e actividades produtivas para que se engarcen cos intereses económicos centroeuropeos; que o de agora. Un dos principais mecanismos de control é o arancelario, coas políticas macroeconómicas comúns. Favorecendo importación e exportación de determinados produtos.
O seguinte paso foi o euro, que regula toda a actividade económica. Non é casual a flexibilidade cuantitativa nestes anos, coa finalidade de salvar a banca, nomeadamente a alemá e francesa, moi expostas.
Outro mecanismo que se crea é o do mercado único, con todos os mecanismos de competencia para que toda Europa funcione en base a determinados intereses e se respecte a competencia segundo eles entenden, non favorecendo a competencia entre empresas locais ou a pequenas e medianas empresas, senón a grandes grupos económicos.
Non debemos perder de vista que Europa ten unha historia moi desigual, estruturas moi distintas entre Estados, xeitos de funcionamento dispares… E a UE é un proceso de unificación económica que se fixo en moi poucos anos.
Eu creo que o euro non é unha solución. Hai economistas que din que se analizamos a evolución dos países que se incorporaron á zona euro e os que non, o medre destes últimos foi superior. Suecia, Reino Unido, Dinamarca… Que capacidade ten Galiza de incidir na UE? Nada. Non falo de pequenas cousas, falo de mirar o país a 20 ou 30 anos vista.
Torrado. Eu creo que o euro é unha posíbel solución. De entre as existentes, a mellor, se está ben xestionado. Ademais da moeda única, debemos ter unha política fiscal e bancaria única. O que non pode ser é ter unha moeda única e políticas fiscais distintas. É evidente que Galiza se beneficiou de entrar na UE, a chegada de fondos europeos é incontábel. Europa ten problemas, certo. Creo que hai que mirar por un proxecto común e non por restrinxirnos a un país propio. En definitiva, o euro é unha solución e un camiño irreversíbel, sempre e cando o xestionemos ben. Non pensemos que por eliminar certos mecanismos imos estar mellor, Europa foi construíndo Galiza tamén.
Mera. De ser como ti dis, que foi o que fracasou? Porque a entrada no Mercado Común Europeo non solucionou os problemas tradicionais de Galiza: temos menor peso no conxunto do PIB do Estado, temos unhas perspectivas demográficas que son case un suicidio….
Torrado. Mais iso é culpa de Europa? É vontade da UE?
Mera. Non é un problema de boa ou mala vontade, é un problema de estar nun sistema que funciona dunha determinada maneira e faino así porque favorece determinados intereses. E a quen lle vai ben así? A nós, non; mais hai lugares aos que si. Por exemplo, a Madrid, e a Alemaña moito mellor. Digo o de Madrid porque hai 30 ou 40 anos esa provincia tiña menos habitantes que Galiza e hoxe duplícaa. E cito a poboación porque é bo indicativo de que hai condicións de vida, a xente vai onde ten posibilidades de futuro, de mellorar.
Así pois, o proxecto económico non está á marxe das decisións políticas. O desenvolvemento da UE e do Estado español, como o fai, responde a uns mecanismos, non é neutral. Non é neutral a política do BCE ou os aranceis que se poñen, non é neutral que en determinado momento Bruxelas poña cotas de leite e en determinado momento as quite, que subvencione o aceite de oliva e non outros recursos… Nada disto é neutral. Porque os que dirixen Europa non son uns malvados de película nin uns ignorantes. Son xente moi capacitada que defende uns determinados intereses, intereses cuxas políticas afectan negativamente unha gran parte da sociedade.
Torrado. Mais nós non podemos negar que a UE achegou moitos fondos económicos a Galiza.
Mera. O importante son os intercambios comerciais e o papel que xogas no proceso produtivo. Galiza, cunha gran potencialidade, foi perdendo, os seus recursos e produtos foron perdendo valor, non estamos nun mercado libre, senón que vén en función de quen domina e controla o mercado. Moitos deses fondos que mencionas foron para financiar infraestruturas que beneficiaron empresas exportadoras e aquelas que foron as que acabaron indo á xugular a nosa economía.
Torrado. E cal era a alternativa? Non construír infraestruturas?
Mera. Era máis urxente construír o AVE a Madrid ou dotarnos dunha rede de ferrocarrís que estruturasen ben todo o país? É máis urxente construír infraestruturas para chegar canto antes a Madrid ou apostar en vías que nos comuniquen mellor?
Torrado. O que non é aceptábel é o de eu xogo no equipo cando me vai ben e cando non, non. Europa é un proxecto común, con vantaxes e desvantaxes. Eu parto de analizar a sociedade en termos de clase, non de territorio. Hai problemas, como esa loita norte-sur en Europa que responde a dinámicas territoriais. Europa é un gran proxecto se somos quen de construíla en común, non defendendo a idea de que as identidades territoriais están a ser prexudicadas por Europa. Hai cuestións nas que Galiza está en desvantaxe? Si, mais pode corrixirse desde políticas cunha perspectiva máis social.
Mera. Os resultados destes anos na UE para Galiza están aí
Torrado. Cres que nos iría mellor fóra da UE?
Mera. Creo. Falabas antes da da dimensión de clase, ben, a explotación dunhas clases por outra ten dúas formas, non unha. Unha delas é a explotación. Outra é a opresión. De non termos isto en conta non entenderiamos o papel dos países periféricos, nin o proceso do colonialismo e imperialismo no mundo. Algúns que nos criamos na Arxentina iso témolo bastante estudado porque non se pode entender América Latina sen esta segunda dimensión. E isto non é casual, se non se entende a cuestión política non se entende como un país como Galiza, tan rico en recursos, é máis pobre que unha cidade nunha meseta como é Madrid. Se non entendemos o tema territorial dentro das clases sociais non podemos entender isto. A expresión da loita de clases ten, repito, dúas formas, que ademais son interdependentes. Ti colles Alemaña, sendo Alemaña e sendo central, e hai importantes fendas nas condicións de vida entre landers.
Torrado. Iso evidencia que o que crea diferenzas son os modelos políticos non as diferenzas territoriais.
Mera. Hai quen pensa que se te metes no vagón de 19 cola, igual sacas algo, e hai quen pensamos que é mellor ser locomotora, aínda que sexa pequena, porque iso che permite guiarte a ti mesmo e aproveitar as túas potencialidades. Ter soberanía, capacidade de decidir, non é secundario, fundamentalmente cando veñen as vacas fracas e estamos nun momento histórico de moitas vacas fracas. Nós non temos capacidade ningunha para decidir sobre o noso país.
Torrado. A UE é un proxecto no que queren entrar moitos países. Mera. Iso xa foron tempos, veremos no futuro. Unha cousa que gostaría destacar é que non todos os sectores da economía funcionan igual. Ao sector enerxético, a banca e o das telecomunicacións favorécelles Europa, moito.
Torrado. A min como cidadán tamén me favorece Europa. Viaxo polos seus países
Mera. E logo? Se non estiveses na UE non poderías viaxar?
Torrado. Sería outra cousa, moedas distintas, por exemplo
Mera. Como cando vas a Lationamérica ou África…
Torrado. Que hai, que crear unha moeda galega?
Mera. Polo menos esa moeda respondería á nosa realidade económica
Torrado. A nosa realidade económica está nun mundo globalizado e competitivo e temos que decidir se queremos competir en conxunto ou individualmente. Eu creo que un discurso desde a esquerda que defenda esas cuestións que ti dis non é o camiño.
Mera. E que papel xoga a outra esquerda en Europa?
Torrado. Está desdebuxada. Non soubo dar respostas claras a problemas actuais. Cando soubo dalas, avanzou. En Europa hai agora moito discurso nacionalista. Necesitamos un discurso de clase, dunha Europa máis social e non máis dividida. Europa é un beneficio para a cidadanía galega se se xestiona ben. Hai que unir.
Mera. Hai tres puntos sobre os que construír unión entre países: xustiza social, solidariedade e dereito a decidir, a soberanía dos pobos. Os que din que a soberanía non ten importancia despois son os que fan unha UE con fronteiras cara a fóra. Onde interesa, din que non ás fronteiras e onde si, fronteiras.
Este debate apareceu publicado no Sermos Galiza nº 248, publicado a 1 de xuño de 2017.
