As listas de agarda do Sergas baixo sospeita: 200 días para unha cirurxía

A Consellaría de Sanidade presume da rebaixa do tempo medio de espera no sistema galego de saúde. Segundo os últimos datos oficiais da Administración galega, referidos a xuño deste ano, a agarda media para cirurxías no Servizo Galego de Saúde (Sergas) sitúase en 70,3 días, practicamente 16 días máis que en decembro de 2019, última cifra anterior á pandemia. Neste sentido, colócase á cabeza dos tempos de espera a área sanitaria de Ourense-Verín-O Barco, con 77,9 días; seguida de Ferrol, con 77,5; A Coruña-Cee con 74,3; Santiago de Compostela-A Barbanza con 71,9; Pontevedra-O Salnés con 71,7; Vigo con 66,3 e Lugo-A Mariña-Monforte con 53. 150.068 galegas e galegos agardan por unha consulta en Atención Hospitalaria. Así, Sanidade recoñece un tempo medio de espera de 65,8 días na área sanitaria de Lugo-A Mariña-Monforte; de 50,7 na área sanitaria de Ourense-Verín-O Barco; de 43,1 na área sanitaria de Ferrol; de 37,9 na área sanitaria da Coruña-Cee; de 34,2 na área sanitaria de Vigo; de 31,6 na área sanitaria de Pontevedra-Salnés e de 30,4 na área sanitaria de Santiago de Compostela-A Barbanza. Neste caso, o tempo medio de agarda para o conxunto do sistema sanitario colócase en 42,6 días, unha duración semellante aos momentos previos á pandemia, cando a Consellaría de Sanidade declaraba unha espera de 41,5 días. Os tempos de agarda para unha proba diagnóstica téñense incrementado de maneira moi importante no último ano e medio. Por exemplo, o período medio de espera para unha endoscopia é de 156 días, 37 días máis que en 2019; 101 días para unha tomografía axial computerizada (TAC) ou 100 días para unha resonancia magnética. Neste contexto, son moitas as especialidades, en función das áreas sanitarias, onde a espera supera de longo os prazos fixados nos diversos protocolos de atención asinados polo Goberno galego. A propia Xunta da Galiza recoñece máis de 100 días de agarda nas consultas de ecografía vascular, de endoscopia dixestiva, de ecografía xinecolóxica, de endoscopia otorrinolaringóxica, de radioloxía de mama, de estudo do sono ou de intervencionismo. "Maquillaxe" das listas A Asociación Galega para a Defensa da Sanidade Pública (Agdsp) cuestiona as cifras ofrecidas polas autoridades sanitarias galegas. O seu presidente e voceiro da plataforma SOS Sanidade Pública, Manuel Martín, en conversa con Nós Diario, sinala que "seguen maquillando as listas de agarda ao non publicarse os doentes que se acumulan nas listaxes non estruturais" e denuncia "o importante incremento nos últimos tempos". Neste sentido, apunta que "o número real de persoas en lista de agarda pode ser entre 30% e 60% superior aos recollidos nos datos oficiais da Xunta" e lembra un estudo elaborado polo seu colectivo en 2019 que "situaba en 17.000 ou 18.000 as persoas nesta situación na área sanitaria de Vigo". "A realidade das listas", continúa Martín, "coñéceas ben a poboación, que debe agardar meses antes de ser intervida. A media de tempo dun doente desde que acode á Atención Primaria por un problema achégase a 200 días, dado que hai que sumar o tempo da primeira consulta en Atención Especializada, das probas diagnósticas e da agarda para cirurxía". Na mesma liña, advirte que "mentres non se normaliza a situación na sanidade a cousa vai seguir empeorando, xerándose problemas novos como o colapso dos servizos de Urxencias polo fechamento dos centros de saúde ou atopándose nas consultas persoas con patoloxías graves moi avanzadas, porque a enfermidade non espera". A Asociación do Defensor do Paciente é outra das entidades que dúbida dos datos fornecidos pola Xunta da Galiza. Así, no seu informe de 2020 recolle que "o número de galegos á espera de someterse ao bisturí é de 36.576 cun período medio de 101 días", sendo "os servizos máis agarrotados traumatoloxía, cirurxía plástica e cirurxía maxilofacial". Na mesma liña, discrepa da "mellora" anunciada polas autoridades sanitarias en relación coas listas de agarda "posto que os recortes orzamentarios, a falla de persoal sanitario e o fechamento de camas en toda a rede do Sergas estiveron á orde do día durante a pandemia pola escaseza de recursos, mentres que, paradoxos do destino, estívose derivando diñeiro". O "truco" do Sergas A análise ofrecida por este colectivo para 2020 mantén semellanzas coa formulada na anualidade anterior. Precisamente no relatorio de 2019 afirma que na Galiza "constatamos, ao igual que en Madrid, que se chama a doentes que estaban en espera de cirurxía para informalos de que as axendas estaban fechadas e cando volveran estar abertas xa os avisarían; claro está, desaparecendo da lista mentres tanto, ese é o truco". O medico internista do Hospital da Mariña Iago Villamil cualifica as responsábeis da Consellaría da Sanidade como "auténticas enxeñeiras das cifras". "O Sergas dispón de dúas listas de agarda. A primeira, a oficial e que fai pública, coñecida como lista de espera estrutural, onde inscriben os doentes desde que teñen a certeza de que van poder atendelos no prazo de 60 días fixado pola lei. A segunda, denominada como lista de agarda non estrutural, xestionada a través da chamada caixa de correo do Ianus, o sistema informático do Sergas, onde as persoas esperan o tempo que faga falla para que lle cadren os tempos. Hai xente que bota anos na lista non estrutural, polo que as cifras fornecidas pola Xunta da Galiza non teñen ningunha credibilidade", advirte Villamil en declaracións a Nós Diario. A secretaria nacional da CIG-Saúde, María Xosé Abuín, denuncia en conversa con Nós Diario a "falla de transparencia do Sergas" e "a maquillaxe das cifras". "Só nos ofrecen os datos daquelas persoas sinaladas polos facultativos como de prioridade 1 pero non dan ningunha información sobre os asignados a prioridade 2 e prioridade 3", manifesta Abuín, quen considera que "a única preocupación das autoridades sanitarias é vender bos datos, como se fose unha campaña de El Corte Inglés pero prescindindo de dar información clara sobre a situación real". Os doentes da pública, chantaxeados As listas de agarda son o principal motivo de queixa dos doentes do sistema sanitario galego. O tempo de espera converteuse nun dos principais argumentos para pór en cuestión a eficacia do modelo sanitario público e favorecer o negocio das clínicas privadas subvencionadas, baixo o eufemismo do concerto. Neste sentido, son múltiples as queixas daquelas persoas obrigadas a tratarse na privada baixo a presión de ser excluídas das lista de agarda do Sergas. María Xosé Abuín non dubida en cualificar como "chantaxe" o acontecido con estes doentes, "aos que non se lle garante ningún tempo máximo de espera, nin control de calidade se renuncian a acudir á privada como esixe o Sergas". Asemade, advirte da "ilegalidade desa medida, tal é como teñen indicado diversos organismos" e reclama que "se lles garanta os dereitos recollidos na lexislación de aplicación". A Valedora do Pobo, María Dolores Fernández Galiño, tense referido a esta problemática. Así, no seu informe de 2020 critica a "particular situación daqueles doentes que estando na lista de espera estrutural para ser intervidos dunha patoloxía, xeralmente con prioridade 3, rexeitaban a oferta dun centro concertado. Como xa comentabamos no anterior informe, estes doentes -ao rexeitar o centro privado- pasaban a formar parte dunha lista de espera diferente, coñecida como 'lista de espera non estrutural' na que non resultaba de aplicación o tempo de espera máximo estipulado legalmente para a realización da devandita cirurxía". A recomendación de Galiño é clara. Neste sentido, afirma que "para estes doentes que rexeitan a oferta do centro concertado, igualmente un prazo máximo de tempo, de xeito que se garanta a súa atención sanitaria nun período definido, dando así cumprimento ao mandato do lexislador estatal estabelecido no artigo 4 da Lei 16/2003 de 28 de maio, de cohesión e calidade do Sistema Nacional de Saúde, ao referirse aos dereitos da cidadanía no conxunto do sistema, incluíndo entre eles o dereito a recibir unha asistencia sanitaria na súa comunidade autónoma de residencia nun tempo máximo".