Intelixencia Artificial feminista galega contra a violencia machista dixital

A violencia machista dixital constitúe un fenómeno frecuente, consentido e organizado. Búscase que a presenza das mulleres neste ámbito estea disciplinada, o control da narrativa, do discurso, dos corpos e da sexualidade. O mito de que o espazo dixital é libre, neutro e democrático, un lugar onde todo o mundo participa en igualdade, non sucumbiu ao fortalecemento das grandes corporacións na súa estrutura, iniciado en 1995. Malia iso, existe unha consciencia máis ou menos ampla sobre o papel de determinadas redes sociais na degradación de cuestións democráticas. Coas súas dinámicas de servizos gratuítos e contidos infinitos, a Internet actual camufla ben o feito de ter experimentado unha radical privatización. As persoas usuarias son un conxunto de datos que traballan mediante estímulos aditivos. Se partimos de que a función do mito é naturalizar o concepto, cando os conceptos conforman un sistema, instálase a ideoloxía, que se presenta como natural. A elite da industria da tecnoloxía carece de diversidade "e ocupa cada vez máis espazo". Cultura bro, de homes brancos, incluso incel, con moito poder. A profesora de Socioloxía e directora da Cátedra de Feminismos 4.0 e do Observatorio virtual de Machismo Dixital da Universidade de Vigo (UVigo), Águeda Gómez, denomínaos "amos feudais dixitais". "Non respectan o estado de cidadanía das mulleres e a súa prioridade é extremar o discurso porque lles axuda a facer caixa". A elite da industria da tecnoloxía carece de diversidade e ocupa cada vez máis espazo Do mesmo xeito que o capitalismo é fagocitario, o machismo estrutural é adaptativo. As violencias dixitais teñen de novidoso o espazo formal, e non son violencias de segunda, por moito que carezan de contacto físico inmediato. Igual que no período de acumulación primitiva, o capitalismo traballou na construción dos roles de xénero e na instalación da violencia contra as mulleres, o turbocapitalismo corporativo ampara a violencia machista na manosfera. Nesgos sexistas "As mulleres perdemos presenza de cidadanía no ámbito dixital e soportamos moita máis hostilidade", explica Gómez. O Observatorio que dirixe recibiu, de feito, "un ataque masivo" da plataforma Foro Coches, "con máis de 900.000 usuarios rexistrados". O uso da tecnoloxía non é neutro. Os algoritmos funcionan con datos do mundo real e están programados por persoas do mundo real, nesgados en ambos os dous casos. E como no mundo real, implican múltiples opresións intersectadas: muller, pobre, racializada… Soledad Torres, docente da Escola de Enxeñaría de Telecomunicación da UVigo e membro do Grupo de Tecnoloxías Multimedia do centro de investigación atlanTTic, liderou un estudo para identificar os nesgos sexistas nos principais asistentes de voz virtuais, como Siri, Alexa ou Google Assintant. Verificouse a existencia de fortes estereotipos de xénero, "con respostas machistas e incluso tolerancia ao acoso e aos comentarios sexuais e intimidatorios, o que é grave, porque se autodefinen en feminino e, por tanto, potencian un perfil servil e tolerante a agresións". "Pola contra", sinala, "deseñados desde un enfoque igualitario, axudan a cambiar a realidade". As programadoras tiveron un papel importante no inicio do desenvolvemento da informática. Foron as amas do software cando o lucrativo e valorado era dedicarse ao hardware. Mais o software gañou relevancia e nas directivas empresariais precisaron incorporar o perfil, polo que os homes ocuparon posicións. En 1985, o alumnado de informática era un 30% feminino no conxunto do Estado. En 2016 baixara ao 12% (Merelo, 2017), cifra na que se mantén na maioría do mundo occidental. A boa noticia é que desde Galiza está a se acometer un traballo de excelencia na formación de novas xeracións de informáticas e telecos. "Hai esperanza de mudanzas", detalla Amparo Alonso, catedrática especializada en Intelixencia Artificial e coordinadora do grupo de investigación LIDIA (Laboratorio de I+D en Intelixencia Artificial) no departamento de Ciencias da Computación da Universidade da Coruña (UDC), referente europeo, porque se introduce a perspectiva crítica na docencia e porque aumentan as alumnas: "Este ano sae a primeira promoción da titulación Ciencia e enxeñaría de datos da UDC e empeza a primeira do mestrado de Intelixencia Artificial das tres universidades galegas, e aí xa temos un 32-34% de mulleres". E reflexiona: "O nesgo existe é preocupante, mais resulta máis doado solucionar o nesgo dun algoritmo que o nesgo dunha persoa do mundo real, que son os responsábeis de crealo".