Un espertar da intelixencia (artificial)

Nas últimas semanas de 2022 asistimos, algunhas con verdadeira emoción, á publicación de diferentes aplicacións de modelos de intelixencia artificial (IA). Dende esas, semella que está en todas partes, copando titulares nos medios e horas de conversas no bar. E non é para menos. A pesar de que a intelixencia artificial leva bastantes anos con nós de forma máis ou menos visible, a sensación, tamén entre as expertas, é de que estamos a vivir a explosión dunha tecnoloxía disruptiva, que vén para quedar e pode que para mudar moitas áreas da nosa vida. E toda esta potencia xera, ademais de abraio, moitas preguntas e certo nivel de preocupación, pois pode provocar unha boa sacudida sobre todo no terreo laboral, como xa temos visto ao longo da historia coa (inevitable) incorporación de novas ferramentas. Moitas profesións, no eido creativo e do coñecemento, están divididas entre aquelas persoas que ven unha oportunidade de automatizar a parte máis repetitiva ou pesada do seu traballo e liberar tempo para a análise, o pensamento crítico, a innovación e a creatividade e os que consideran que o seu posto de traballo e a súa profesión corren perigo ante a posibilidade de seren substituídos por unha máquina. Outros debates enriba da mesa son cuestións relativas á propiedade intelectual, cuestións éticas relacionadas coas bases de datos, os riscos que poida presentar a IA ou a regulación da mesma. Modelos de linguaxe O tema é complexo, porque o certo é que as aplicacións de xeración de imaxes e as de texto sorprenden polas súas capacidades e comportamento ante as diferentes peticións que lles facemos. Incluso as persoas que non nos dedicamos á computación somos capaces de ver o que supón a existencia, por exemplo, dun modelo de linguaxe coma o que nos permite xogar con ChatGPT, unha variante específica de GPT da empresa OpenAI. A aplicación está adestrada con grandes cantidades de texto, especificamente para responder a preguntas e xerar texto en conversas en tempo real. Está deseñada para imitar o comportamento humano e pode manter conversacións de xeito coherente e natural. A aplicación está adestrada especificamente para responder a preguntas e xerar texto en conversas en tempo real Modelos de linguaxe menos sofisticados que ChatGPT están sendo utilizados nunha ampla variedade de contextos e aplicacións: nos chatbots de atención ao cliente; en xeración de textos, xerando descricións, resumos, noticias e outro tipo de texto; en tradución automática; en clasificación de textos, como para decidir se un texto é spam, se é un texto en ton positivo ou negativo, etc.; ou en sentiment analysis, análise de sentimentos, estudando o ton dun texto, unha aplicación utilizada sobre todo en mercadotecnia e análise de datos. O que chama a atención deste chat é que se expresa de xeito moi natural en diferentes idiomas, ofrece moi boas, completas e extensas respostas e ofrece información bastante exacta, aínda sen estar conectado á rede. Aplicacións educativas Ante este panorama, no que unha máquina pode xerar textos de calidade, comentalos, resumilos, facer traducións a diferentes idiomas (incluído o galego), escribir redaccións, programar... que nos espera na educación? Que consecuencias terá que o alumnado dispoña dunha ferramenta con esta potencia a un clic? ChatGPT pode, polo que se ve, facer os deberes, aprobar exames de acceso a titulacións de prestixio, aprobar exames de carreiras como a de dereito, aprobar a selectividade e superar o MIR, a proba que permite exercer a medicina. E todo isto sen conectarse a internet e sen información actualizada, pois a información máis recente coa que foi adestrado data de decembro de 2021. Ata onde pode chegar como motor de busca? Se hoxe o sistema é indistinguible dun humano, parece evidente que este momento pode significar un punto de inflexión e debería, quizais, provocar unha reflexión e análise conxunta para tomar decisións que poden supoñer un xiro total nalgunhas áreas críticas dos métodos educativos. Non se trataría tanto de decidir se se integra ou se prohibe a ferramenta, senón máis ben de repensar as metodoloxías e os sistemas de avaliación, o traballo autónomo do alumnado e o modelo de coñecemento. Se apostar pola memoria ou polo razoamento. Analizar se a implantación da IA pode facer que perdamos habilidades (como a da escrita, tan necesaria) ou facer que sexamos menos creativas, e tomar medidas para contrarrestalo. Por sorte, unha intelixencia artificial non pode facer unha tese de doutoramento orixinal, nin propoñer novas investigacións. Non pode facer ciencia disruptiva pola súa conta. E non, non pode escribir poesía de verdade... polo de agora.