Centros de menores: un servizo social sensíbel onde só 19% das prazas son en centros públicos

Traballadoras e traballadores dos centros de menores concertados e de xestión indirecta —58 dos 62 que hai na Galiza, onde só 4 son de xestión pública— concentráronse onte ante a Consellaría de Política Social, onde fixeron entrega de 500 sinaturas recollidas entre un cadro de persoal que é de 755 persoas. As demandas: maior dotación orzamentaria para reverter a "situación de precariedade" dun cadro de persoal que traballa nun servizo tan sensíbel como o de protección de menores; que a Xunta da Galiza camiñe cara a asumir a xestión destes centros; e un convenio galego para o sector. Outros territorios, apuntan, xa o teñen, como Nafarroa ou Valencia. Marcos García é terapeuta no centro de reforma Concepción Arenal da Coruña, con ao redor de 35 prazas. Nel atópanse rapaces con medidas xudiciais de internamento. "A Xunta non pode escudarse en que o que pasa nestes centros non é cousa súa, non pode derivar as responsabilidades cara a esas asociacións e fundacións", apunta a Nós Diario. 93.000 menores de 18 anos atópanse en risco de pobreza na Galiza Estes centros de protección e reforma están xestionados por asociacións e fundacións sen ánimo de lucro, mais son subvencionadas pola Consellaría de Política Social, xa que se trata dun servizo social esencial. E aínda que atende unha poboación especialmente vulnerábel, como son as persoas menores en situacións de risco ou exclusión social, "a asignación orzamentaria da Xunta resulta insuficiente para garantir unha atención de calidade, nas mellores instalacións posíbeis e nunhas condicións para o persoal traballador dignas", segundo Henrique García, representante da CIG, sindicato que ten a maioría da representación neste sector. "Hai unha gran sobrecarga de traballo ", afirma Mariam Feijoo, que traballa no centro terapéutico de Montefiz, en Ourense, o único deste tipo que hai na Galiza. As ratios, fixadas por un real decreto (RD) de 2005, están "obsoletas". O RD, apunta, "fala de centros que en moitos casos xa nin existen, non responde aos perfís e protocolos actuais e resulta insuficiente para ofrecer a atención integral que precisan estes menores". No seu centro, hai un profesional ao cargo de cada seis menores. "Non dá", apunta. Os menores teñen que estar sempre acompañados. "Se este quere ir ao baño, ten que agardar a que chegue un apoio, se non, non pode ir", explica. A falta de persoal leva a que estes menores fiquen moitas veces sen poder realizar actividades fóra do centro, "co que iso supón". Servizo sensíbel Na mesma liña exprésase Marcos García. "Este é un servizo moi sensíbel e nós vémonos limitados na nosa capacidade de actuación". Este terapeuta apunta que a realidade de "saturación" e "sobrecarga" dos profesionais acaba pasando factura tamén aos menores. Apela á responsabilidade da Xunta: Enche a boca a falar de protección de menores, dos dereitos dos menores, e despois non asume as súas responsabilidades para facer fronte á situación". Para García non é entendíbel como mentres "a ninguén se lle ocorre privatizar un cárcere, si que se fai cos centros de menores". A Consellaría cifraba o pasado mes de maio en 60 millóns de euros ao ano o que se destina ao conxunto do sistema de protección de menores. Para García, "hai unha falta de actualización do financiamento público que limita a capacidade das entidades para mellorar as condicións de traballo e o servizo, e a Xunta aprovéitase da profesionalidade, a voluntariedade do persoal para sacar adiante a atención ao colectivo de menores sen incrementar os orzamentos". Do estigma da tutela á emancipación precaria Mariam Feijoo pon como exemplo do delicado da situación a activación do protocolo contra o suicidio nestes centros. Iso implica que un educador teña que estar as 24 horas con ese menor. "E que pasa co resto do grupo? Porque non hai persoal para atendelo". Ricardo García, pola súa parte, lembra que a "situación de precariedade" tamén deixa pegada na propia calidade do servizo que se presta. "Levamos tempo xa denunciando esta situación e coas nosas demandas e propostas enriba da mesa", apunta o representante sindical, que lamenta que "até o de agora non se nos escoitou". Precariedade e responsabilidade Desde o cadro de persoal deste sector lembran que ao colectivo de traballadoras e traballadores fóronlle aumentando as responsabilidades, "exixíndoselle máis formación e que asuma máis carga de traballo e máis tarefas", sen que isto vaia acompañado de melloras laborais nin salariais. Esta precariedade, engaden, "provoca que as entidades teñan tamén cada vez máis problemas para atopar profesionais cualificados que cubran os postos nos centros de maiores". "É triste que un rapaz que está nun centro, algo que xa de por si é bastante duro, non poida participar en actividades fóra porque non hai persoal abondo", resume Marian Feijoo. Só 13% das e dos menores están en centros públicos Segundo os datos da Estatística de Protección de Menores 2022, publicado pola Xunta da Galiza este ano, no país hai 878 menores acollidos en centros. Deles, 765 (87%) están en centros concertados, mentres que 113 atópanse en centros de xestión directa. Dos 64 centros residenciais para a protección de menores que hai na Galiza, 4 son públicos e 58 son concertados. Destacan nestes últimos as 26 casas de familia —situadas en vivendas normalizadas (pisos ou vivendas unifamiliares), integradas na comunidade e cunha capacidade máxima de 8 prazas— e as 16 miniresidencias —instaladas en vivendas normalizadas, cunha capacidade máxima de 15 prazas—. E seguindo coas prazas dispoñíbeis, do total de 877 que hai na Galiza, 710 corresponden a centros concertados e 167 aos de xestión pública. Monse, extutelada e protagonista da campaña 'Non nos xulgues': "É habitual que te miren mal" No medio milleiro de sinaturas entregadas onte á Consellaría de Política Social por parte do persoal destes centros de reforma xuvenil e protección de menores, unha das demandas máis salientadas era, precisamente, a de que a Xunta de Galiza "asuma na súa totalidade a xestión dos servizos destas infraestruturas como centros públicos para todos os efectos".